Με αφορμή την παρουσίασης του βιβλίου μου Γλώσσα με άρωμα. Βόρειας Εύβοιας στο Λιμάνι των Ωρεών και του «τηλε-παιχνιδιού» που παίξαμε με τους ντόπιους γνώστες της «γλώσσας» μας και σας μιλήσαμε σε προηγούμενη ανάρτηση, η φίλη, δημοσιογράφος Rania Papadopoulou δημοσίευσε στο alfavita.gr ένα εξαιρετικό άρθρο-συνέντευξη όπου μιλάμε για τα δύο βιβλία μου και για τον άγνωστο λαϊκό πολιτισμό της Βόρειας Εύβοιας.
Αξίζει τον κόπο να το διαβάσετε για να μάθετε περισσότερα για τη Βόρεια Εύβοια
«Ποια η θέση της λαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς εν έτει 2018 και τι ωθεί ένα νέο ερευνητή να ασχοληθεί με το θέμα της παραδοσιακής φορεσιάς αλλά και του γλωσσικού ιδιώματος της περιοχής που μεγάλωσε και δραστηριοποιείται μέχρι και σήμερα; Η ερευνήτρια-συγγραφέας Ασημίνα Ντέλιου, έχοντας στο ενεργητικό της την κυκλοφορία δύο βιβλίων, που ασχολούνται με το θέμα της παραδοσιακής ελληνικής φορεσιάς και του γλωσσικού ιδιώματος στη Βόρεια Εύβοια, μπορεί κάλλιστα να αποδείξει σε οποιοδήποτε άνθρωπο ανεξαρτήτου ηλικίας, ότι η ιστορία της παράδοσης παραμένει ακόμα ζωντανή….
Το Θέατρο Σκιών ήταν και είναι ένα αγαπημένο θέαμα για μικρούς και μεγάλους που εξακολουθεί να εξελίσσεται ακόμη και σήμερα, πέρα απο την κλασσική θεματολογία του και να δημιουργεί και να περιλαμβάνει στις νεότερες εκδοχές παλαιών έργων και νέους χαρακτήρες.
Με αυτή τη λογική, με σεβασμό στην παράδοση και στην όσο το δυνατόν ακρίβεια των στοιχείων, συνεργαστήκαμε με τον ζωγράφο Θανάση Τζοϊτη, που ανάμεσα στα άλλα ασχολείται και με τη δημιουργία φιγούρων του Θεάτρου Σκιών, στην ιδέα να δημιουργήσουμε μια φιγούρα με την αγιαννιώτικη νυφική φορεσιά, συνεπή ως προς τα λαογραφικά δεδομένα.
Προκειμένου να μπορέσουμε να μάθουμε κι εμείς όμως πώς γίνεται μια φιγούρα του θεάτρου σκιών, του ζήτησα να φωτογραφίσει τα στάδια της δημιουργίας στο εργαστήριό του, έτσι ώστε να κρυφοκοιτάξουμε κι εμείς λίγο τη διαδικασία… Ο Θανάσης Τζοϊτης, πρόθυμος όπως πάντα να μας δείξει, μας έστειλε εικόνες και επεξηγηματικές λεζάντες για το greekcultureellinikospolitismos…
Θέλετε να δούμε πώς δημιουργήθηκε λοιπόν αυτή η Αγιαννιώτισσα σε φιγούρα;
Η φιγούρα αυτή έγινε, όπως μας είπε ο καλλιτέχνης, «με τις υποδειξεις-καθοδηγηση και συνδρομη (στο αρχικο σταδιο) του καραγκιοζοπαικτη και φίλου Σωκράτη Κοτσορέ.
Χρησιμοποιηθηκε δερμα μοσχαριου, παχους 2,5 χλστ περιπου, στο οποιο ειχε προηγηθει επεξεργασια με ασβεστη και τριψιμο με γυαλι...»
Το δερμα κατεργαζεται με ασβεστη, καρφωνεται σε ξυλινο τελαρο να ισιωσει και -μετα- ξυνεται με κομματι γυαλι να λειανει
«Ξεκινάμε με το να σχεδιασουμε περιμετρικα (χοντρικα) το καθε κομματι (απο τα 2) της (συγκεκριμενης) φιγουρας πανω στο δερμα με μολυβι. Κόβουμε (χοντρικα) περιμετρικα τα κομματια που θα χρησιμοποιηθουν, βρεχουμε με σφουγγαρι (επαλειψη με νερο) τα κομματια του δερματος και απο τις 2 μεριές και μετά βαζουμε τα βρεγμενα κομματια του δερματος αναμεσα σε χοντρα ξυλα και τα βιδωνουμε με σφικτηρες. Τα αφηνουμε ετσι για 1 εβδομαδα…«
Τοποθετουμε τα δέρματα αναμεσα σε ξυλα και τα σφιγγουμε με σφικτηρες για μια εβδομαδα, ωστε να ισιωσουν
«Βγαζουμε τα κομματια και αποτυπωνουμε με μολυβι το σχεδιο (με καθε λεπτομερεια) πανω στο δερμα. Για να το πετυχουμε, τοποθετουμε το δερμα πανω στο σχεδιο που φωτιζεται απο την πισω πλευρα ή το ακουμπαμε σε τζαμι παραθυρου ωστε να εκμεταλευτουμε το ηλιακο φως. Κοβουμε το σχεδιο περιμετρικα με ακριβεια. Μετά,
με σινικη, μαυρη μελανη περναμε το σχεδιο και απο τις 2 πλευρες με καθε λεπτομερεια.
Χρωματιζουμε με χρωματα σινικης (και απο τις 2 πλευρες) και περναμε ολες τις γραμμες του σχεδιου με μαυρη μελανη (κι απο τις δυο πλευρες με ακριβεια)»
Αποτυπωνουμε στο δερμα τη φιγουρα με λεπτομερεια (εννοειται οτι την εχουμε σε καποιο ριζιχαρτο) και περναμε ολες τις γραμμες του σχεδιου με μαυρη μελανη (κι απο τις δυο πλευρες με ακριβεια)
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
«Μολις τελειωσουμε, βαζουμε παλι τα (ζωγραφισμενα) δερματα στα ξυλα με τους σφικτηρες για 1 ακομη εβδομαδα. Κανουμε την τρυπα συνδεσης των (δυο) κομματιων και τα ενωνουμε με κοπιτσα (τρουκ). Η φιγουρα ειναι πλεον ΕΤΟΙΜΗ να παιξει στον μπερντε η να διακοσμησει τον τοιχο μας!«
Στην ερώτησή μας γιατί φτιάχνονται σε μοσχαρίσιο δέρμα οι φιγούρες αντί σε κάποιο πλαστικό ο Θανάσης Τζοϊτης μας είπε…
«Το δέμα έχει κάποια ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
α) η φυσικη πατινα και η διαφανεια του δερματος της προσδιδουν «αλλη διασταση» πισω απο τον φωτισμενο μπερντε
και
β) η συλλεκτικη αξια του υλικου κατασκευης (δερμα) είναι αυξημένη.
Παρόλα αυτά υπάρχουν και ορισμένα μειονεκτήματα… λόγου χάρη σκεβρώνει ευκολα, γι’ αυτο χρειαζεται – οταν δεν χρησιμοποιείται- να είναι «πλακωμενη» με βαρος πχ. με βιβλια.
Ο Σωκρατης Κοτσορές μου ειπε οτι υπαρχουν οι ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΕΣ φιγουρες (με αρκετη λεπτομερεια στο σχεδιο – καποιες φορες σε σημειο υπερβολης) και οι ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ (με πιο αδρα χαρακτηριστικα σε σχεση με τις πρωτες, που δεν τηρουν τοσο τις αναλογίες του ανθρωπινου σωματος, ειναι πιο «καρικατουριστικες» θα λεγαμε και τονιζουν κυριως τα βασικα χαραχτηριστικα του χαρακτηρα τους στο προσωπο η το ντυσιμο.
Στην Αγιαννιώτισσα εγω, προσπαθησα να ισορροπησω μεταξυ των 2 «κατηγοριων» , θελοντας να αποδωσω οσο το δυνατον περισσοτερες λεπτομερειες της φορεσιας, χωρις ωστοσο να «καταστρατηγησω» τους βασικους κανονες που διεπουν την κατασκευη- εμφανιση των φιγουρων του θεατρου σκιων.
Η συγκεκριμενη φορεσια – απ ο,τι ξέρω- αποτυπωνεται για πρωτη φορα στο θέατρο σκιων (θα ακολουθησουν κι απο αλλες περιοχες του ελληνισμου- εννοειται!)«
Ο Σωκράτης Κοτσορές βγάζει στο μπερντέ την «Ασημίνα» στην παράσταση «Το μαγεμένο δέντρο» στο Λαογραφικό Μουσείο Αγίας Άννας του Δ. Σέττα
Για την ιστορία θα πρέπει να πούμε οτι η συγκεκριμενη φιγουρα ύψους 70 εκ, με το όνομα «Ασημίνα» (τιμής ένεκεν της γράφουσας…) επαιξε για πρωτη φορα στο μπερντέ, στην Αγία Άννα στο Λαογραφικο Μουσειο Δ. Σέττα απο τον καραγκιοζοπαικτη Σωκρατη Κοτσορέ στις 30-9-2017. Η παράσταση στην οποία συμμετείχε ήταν το εργο «Το μαγεμενο δεντρο» . Εκεί εκανε ενα συντομο περασμα ως αρραβωνιαστικια του Σιορ Διονυσιου (που τον αναζητουσε, καθοσον ειχε μεταμορφωθει και τον ειχε χασει…)
Η συνεργασία μου με τον Θανάση Τζοϊτη ήταν απο τις καλύτερες που θα μπορούσα να έχω. Με διάθεση για προσφορά στον πολιτισμό, μαζί με τον Σωκράτη Κοτσορέ, προχωρούν την παράδοση του Θεάτρου Σκιών και του δίνουν μια άλλη διάσταση πέρα απο τη συνηθισμένη, προσαρμοσμένη στα τοπικά χαρακτηριστικά των περιοχών που έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Τους εύχομαι απο καρδιάς να συνεχίσουν με το ίδιο αμείωτο μεράκι, και για ο,τι χρειαστούν εδώ είμαστε… 🙂
Μια επίσκεψη στη Βόρεια Εύβοια και στη Λίμνη Ευβοίας θα είναι ελλιπής αν κάποιος παραλείψει να επισκεφτεί την Συλλογή Παραδοσιακών Φορεσιών της Ελλάδας του κυρίου Ανδρέα Πέρη.
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Η αλήθεια είναι ότι είχα υποσχεθεί στον κ. Πέρη να περάσουμε από το Μουσείο του από πολύ καιρό. Πριν δύο χρόνια γνωριστήκαμε με την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου μου «Παραδοσιακές Ελληνικές Φορεσιές Βόρεια Εύβοια», (εκδ. Φυλάτος, 2014) στην γραφική κωμόπολη της Λίμνης, αλλά δεν στάθηκε δυνατό να βρεθεί ένα απόγευμα ελεύθερο, ώστε να απολαύσουμε με την ησυχία μας την συλλογή του. Φέτος όμως το πήραμε απόφαση. Έτσι νωρίς το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης βρεθήκαμε έξω από την πόρτα του παραδοσιακού κόκκινου σπιτιού του, έχοντας ειδοποιήσει τον κ. Πέρη από μέρες, ώστε να μας περιμένει για να μας ξεναγήσει.
Ο κύριος Ανδρέας Πέρης- Παπαγεωργίου αποτελεί ένα από τα μεγάλα – εν ζωή- κεφάλαια της κωμόπολης της Λίμνης. Χορευτής, χορογράφος και τέως διευθυντής της Επαγγελματικής Σχολής Χορού και του «Ελληνικού Χοροδράματος» της Ραλλούς Μάνου, ο κύριος Πέρης ασχολήθηκε εδώ και πολλά χρόνια με την έρευνα της μουσικοχορευτικής παράδοσης της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Λίμνης Ευβοίας, και έγινε ιδρυτής και πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Παραδοσιακών Χορών «Το Λύμνι».
Στο παραδοσιακό Λιμνιώτικο σπίτι του, που χτίστηκε το 1895 κοντά στην κεντρική εκκλησία της Παναγίας και κληρονόμησε από τη μητέρα του, Ευαγγελία Αργυροπαίδου-Παπαγεωργίου, ο κ. Πέρης εκθέτει την εκτεταμένη ιδιωτική του Συλλογή Εθνικών αυθεντικών Ενδυμασιών που καλύπτουν σχεδόν όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Στις βιτρίνες μετρήσαμε περισσότερα από 80 σύνολα ενδυμάτων που εκτίθενται σε δύο αίθουσες (ισόγειο και υπόγειο) ενώ η συνολική συλλογή περιλαμβάνει τουλάχιστον τριπλάσια κομμάτια. Τα κομμάτια της συλλογής χρονολογούνται από τον πρώιμο 19ο αιώνα, ίσως και νωρίτερα και φτάνουν μέχρι τα μέσα του 20ου.
Ο κ. Πέρης μας αφιέρωσε ένα ολόκληρο απόγευμα να μας ξεναγήσει στα εκθέματα της συλλογής του και να μοιραστεί μαζί μας την πολύτιμη εμπειρία του, ως συλλέκτης και ερευνητής τα τελευταία πενήντα χρόνια . Για κάθε άνθρωπο που αγαπά τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό και μαγεύεται από την έμφυτη καλαισθησία και τον ενδυματολογικό πλουραλισμό των προγόνων μας, η ξενάγηση του κ. Πέρη μπορεί πραγματικά να ταξιδέψει τον ακροατή μέσα στο χρόνο. Αυτό που μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση είναι το χαρακτηριστικό πάθος του, ένα πάθος που τον διατηρεί σε πνευματική ακμή και το οποίο είναι και η κινητήρια δύναμη για τα όσα κάνει.
Ο κύριος Πέρης μας μίλησε αναλυτικά για την ιστορία της Λίμνης και την ενδυματολογική της ιδιαιτερότητα σε αντίθεση με τα υπόλοιπα χωριά της Βόρειας Εύβοιας. Όπως είδαμε, η Λίμνη έχει νησιώτικη κουλτούρα. Οι Λιμνιώτισσες φορούσαν νησιώτικες ενδυμασίες με φουστάνι σε αντίθεση με τις γυναίκες των όμορων χωριών που φορούσαν τα σεγκούνια, ενώ οι άντρες είχαν ως γιορτινή φορεσιά τους την γαλάζια βράκα, που διαφοροποιείται χρωματικά από τις σκούρες μπλέ νησιώτικες βράκες. Η βαφή τους γινόταν με λουλακί χρώμα του εμπορίου και στη συλλογή του κ. Πέρη περιλαμβάνεται εκτός από τις ενδυμασίες κι ένα μεγάλο πήλινο δοχείο-πιθάρι με γυαλωμένο στόμιο και στρογγυλεμένο πάτο σε ξύλινη βάση, που χρησιμοποιούσαν οι βαφείς υφασμάτων και το οποίο ανήκει στην οικογένειά του. Η συλλογή του με Λιμνιώτικες φορεσιές, περιλαμβάνει τις πλήρεις φορεσιές των γυναικών και ανδρών της οικογένειάς του, αλλά και ενδυματολογικά σύνολα που δωρήθηκαν στη Συλλογή από συντοπίτες του.
Εν συνεχεία ακολουθούν φορεσιές από την περιοχή της Αγίας Άννας και τα χωριά της περιοχής της Αιδηψού, οι οποίες συνοδεύονται από την κατάλληλη αρματωσιά (τα κοσμήματα). Στις αναμνήσεις του κ. Πέρη υπάρχει γλαφυρή η ιδιαίτερη φορεσιά των χωριών του Τελέθριου.
«Η πρώτη ξαδέρφη του πατέρα μου», μας είπε ο κ. Πέρης, «είχε παντρευτεί στις Γαλτσάδες. Τα πατρικά σπίτια μας ήταν κοντά, και είχε έρθει να δει τις αδερφές της και είχε μαζί της τη συμπεθέρα της. Θυμάμαι τις γιαγιές αυτές τις δύο, ήμουν μικρό παιδάκι, που φορούσαν μαύρα σεγκούνια και με πράσινο γαρνίρισμα γύρω γύρω και η ποδιά τους ήταν μαύρη με πράσινο γύρω γύρω.»
Η έκθεση προχωράει με φορεσιές από την Κεντρική και Νότια Εύβοια. Τα σύνολα είναι ενδεικτικά των περιοχών και κάνουν σαφή τον ενδυματολογικό χάρτη του νησιού. Ο κ. Πέρης μας ανέφερε πολλές πληροφορίες για την κατεργασία του βαμβακιού και του μεταξιού που γινόταν στην περιοχή της Λίμνης.
«Κάθε σπίτι έφτιαχνε εκείνη την εποχή μετάξι. Και μέσα στο σπίτι μας βρήκαμε μασούρια από μετάξι στα μπαούλα της γιαγιάς. Παρόλα αυτά, η μητέρα μου μού είπε οτι το λεπτό μετάξι δεν το ύφαιναν εδώ, το αγοράζανε… Κυρίως το έφερναν από την Πόλη, από τη Σμύρνη, από την Καλαμάτα ή την Κύμη. Τα πουκάμισα ολόκληρα τα μεταξωτά τα έφερναν από την Πόλη. Της γιαγιάς του πατέρα μου το πουκάμισο έχει διασωθεί αλλά είναι πολύ παλιό, το πιάνεις και λιώνει, γιατί το μετάξι όπως είναι διπλωμένο καίγεται… Θυμάμαι την Νανά την Παπαντωνίου που μου έλεγε ότι όποτε τα βγάζω να τους αλλάζω το δίπλωμα, να μην είναι διπλωμένα στο ίδιο σημείο γιατί καταστρέφονται. Και η Κύμη έβγαζε λεπτό μετάξι… στη Σαλαμίνα λέγεται ότι πήγαν Κυμιώτισσες που τους έμαθαν πώς να κατεργάζονται και να υφαίνουν το μετάξι και έτσι άρχισε εκεί η παραγωγή μεταξιού. Εδώ στην Βόρεια Εύβοια έφτιαχναν το κουκουλάρικο μετάξι. Ακόμη οι μουριές υπάρχουν σε μερικά σπίτια, όπως μπροστά στο σπίτι του παππού μου.»
Η έκθεση συνεχίζεται με ένα πολύχρωμο τοπίο φορεσιών από περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου: Μεσόγεια Αττικής, όπου θα σταθούμε στις τρείς φορεσιές με τα τριών ειδών φούντια, διαφορετικών χρονικών περιόδων με εμφανή την διαφορά στα χρώματα και στο κέντημα, μία εκ των οποίων χρονολογείται στα 1850. Ακολουθούν φορεσιά Σαλαμίνας, Δεσφίνας, Περαχώρας Πελοποννήσου, Στεφανοβίκειου και Μηλιών Πηλίου, Σκύρου, Σκιάθου και Λέσβου. Δίπλα τους υπάρχουν φορεσιές του Βόρειου Αιγαίου και των Δωδεκανήσων.
Ο κάτω όροφος φιλοξενεί τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Θράκη. Ανάμεσα στα σπάνια ενδύματα της συλλογής θα σημειώσουμε εδώ την παρουσία ενός καραγκούνικου σαγιά του δευτέρου μισού του 19ου αιώνα διακοσμημένου με μαιανδρικά κεντήματα καθώς και δύο φορεσιών από τα Χάσια Γρεβενών (εκτίθεται η μία), με ιδιαίτερη ιστορία.
«Περηφανεύομαι», μας είπε ο κ. Πέρης, «ότι έχω δύο ολόκληρα κοστούμια, τα οποία είναι από το ίδιο σπίτι, από τα Χάσια Γρεβενών. Έχει ένα το Μπενάκη και ένα το Μουσείο Μακεδονίας… Δεν έχω δει πουθενά αλλού σε άλλη συλλογή κι αυτό που έχει η Νανά (Παπαντωνίου) στο βιβλίο της είναι του Μπενάκη. Αυτά τα σύνολα μου τα πούλησε ο άνθρωπος που τα είχε γιατί ήθελε να στείλει την κόρη του στο εξωτερικό για σπουδές… η ανάγκη τον έκανε. Η κυρία αυτή που τα είχε στην συλλογή της ήταν φίλη της Χατζημιχάλη, μαζί έκαναν τις περιοδείες στην Μακεδονία, την εποχή του Μεταξά, περίπου το 1936. Αυτή η κυρία τα είχε λοιπόν είχε αγοράσει τότε, πριν τον πόλεμο, από σπίτι για την προσωπική της συλλογή, μαζί με τις ποδιές και με όλα. Μαζί με τη Χατζημιχάλη γύριζαν τα χωριά και έβγαλαν φωτογραφίες που διασώζονται στο Μπενάκη. Δυστυχώς, όλα τα χωριά αυτά τα έκαψαν οι Γερμανοί μετά, για το λόγο αυτό και δεν σωθήκανε πολλές φορεσιές. Είναι όλα με μαλλί κεντημένα. Και εδώ υπάρχει το δέντρο της ζωής σαν κέντημα, που το συναντάμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας αλλά και σε όλα τα Βαλκάνια.
Πάνω στη Μακεδονία όλα τα κεντήματα στα ρούχα ήταν με μαλλί. Το μοναδικό πουκάμισο που έχω βρεί να είναι κεντημένο με μετάξι στον ποδόγυρο είναι από τη Σκοπιά (σημ. Σερρών). Όλα τα άλλα είναι με μαλλί. Υπήρχαν και πουκάμισα κεντημένα με χάντρες στα μανίκια και στον ποδόγυρο, όπως αυτά της περιοχής της Φλώρινας, που έλεγε η Νανά ότι ήταν τα νυφικά. Σε κοντινές περιοχές και στη Μακεδονία βλέπουμε να υπάρχουν τα ίδια σχέδια στα ρούχα αλλά κεντημένα με άλλα χρώματα, βαμμένα με φυτικές βαφές. Το μαύρο το έβγαζαν από τα φλούδια από τα ρόδια που έκαιγαν στη φωτιά, τα έτριβαν και με άλλες προσμίξεις έπαιρναν μαύρο χρώμα. »
Πολλά και ενδιαφέροντα μας είπε ο κ. Πέρης και για τους παραδοσιακούς χορούς.
«Και οι χοροί κάθε περιοχής σχετίζονται και με την φορεσιά. Η Μακεδονία μεν έχει χορούς πιο ζωηρούς όμως είναι πιο κοντά τα ρούχα ενώ στην Ηπειρο είναι πιο μακριά γιατί οι χοροί είναι αργοί. Οι Μακεδόνισσες, φοράν τις κάλτσες τις μάλλινες από κάτω και από πάνω έχουν μάλλινα σεγκούνια. Τα πουκάμισά τους όμως δεν είναι κανένα μάλλινο. Ενώ στη Θράκη που είναι το κρύο το κλίμα υπάρχουν και μάλλινα από μέσα. Όσο για το μετάξι, δεν φορούσαν μεταξωτά γιατί το μετάξι ήταν ακριβό, το πουλούσαν…»
Όσα και να γράψω, δεν μπορώ σε αυτή τη ανάρτηση να αναφέρω παρά ελάχιστα από τα όσα μάθαμε από το στόμα του κ. Πέρη. Για να μην σας κουράσω με λεπτομέρειες, περάσαμε μέσα στο χώρο του Μουσείου τρείς ώρες κατά τις οποίες χαρήκαμε την συζήτηση με αυτόν τον αειθαλή άνθρωπο με την ευγενική πρόθεση να συνεισφέρει τις γνώσεις του σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα για την ελληνική παραδοσιακή φορεσιά…
Με τον κύριο Ανδρέα Πέρη στο χώρο της έκθεσης
Να αναφέρω επίσης ότι ο κ. Πέρης σε συνεργασία με τον ζωγράφο κ. Γήση Παπαγεωργίου έχουν δημιουργήσει μια σειρά βιβλίων με ζωγραφικές απεικονίσεις των φορεσιών της συλλογής του κ. Πέρη που αφορούν πολλές περιοχές Ελλάδας υπο τον τίτλο «Ελληνικές Παραδοσιακές Φορεσιές». Οι τόμοι κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μίλητος και από την Ελληνοαμερικανική ένωση.
Κλείνοντας θα ήθελα να σας ενθαρρύνω αν βρεθείτε στην γραφική κωμόπολη της Λίμνης να μη χάσετε την ευκαιρία να επισκεφτείτε τη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών του κ. Πέρη και κυρίως να κουβεντιάσετε μαζί του. Η ενέργειά του και το πάθος του είναι σίγουρο ότι θα σας αιχμαλωτίσουν.
To άρθρο αναρτήθηκε πρώτη φορά απο τη συγγραφέα στον ιστοχώρο Δίαυλος
Με αφορμή την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου διοργανώσαμε μια θεματική ενότητα στο 1ο Νηπιαγωγείο Λουτρών Αιδηψού προκειμένου να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά σε σχέση με την τοπική παραδοσιακή ενδυμασία και τις ιδιαιτερότητές της. Ο στόχος ήταν τα παιδιά να ντύσουν τη δική τους κούκλα με την παραδοσιακή τοπική φορεσιά και να μάθουν στοιχεία για το πώς κατασκευάζονταν και χρησιμοποιούνταν τα ρούχα παλιά σε αντιδιαστολή με το σήμερα.
Ο σχεδιασμός περιλάμβανε αρχικά την χρήση αυτοσχέδιου αργαλειού για να υφάνουν τα δικά τους μικρά υφαντά, την επίδειξη των ρούχων που απαρτίζουν την τοπική φορεσιά και την αναγνώριση της χρήσης και των υλικών κατασκευής της καθώς και τη διαφορά που έχει από το σήμερα, την έμπνευση από σχέδια της φορεσιάς τα οποία τα παιδιά θα ζωγράφιζαν και στο τέλος το επιστέγασμα: να ντύσουν τη δική τους κούκλα με τα κομμάτια της γυναικείας και αντρικής παραδοσιακής φορεσιάς που κατασκεύαζαν τα ίδια με τη βοήθεια των νηπιαγωγών.
Το εγχείρημα πήγε πάρα πολύ καλά μολονότι η ηλικία των παιδιών ήταν μικρή. Την πρώτη μέρα, ενδεικτικό ήταν ότι τα παιδιά, κάθισαν για 1,5 ώρα, εξηγώντας στην «κυρία Ασημίνα» τι είχαν κάνει μέχρι τότε και παρακολούθησαν την επίδειξη των ρούχων της γυναικείας φορεσιάς του Αγίου Αιδηψού που έβγαζε η συγγραφέας από το «μπαούλο» της.
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Μιλήσαμε στα παιδιά επίσης για την διαδικασία της έρευνας. Τα στάδια που ακολουθεί ένας ερευνητής είχαν ήδη αναλυθεί από τις νηπιαγωγούς, έτσι εύκολα καταλήξαμε στο συμπέρασμα ποιός είναι ερευνητής και ποιά μέθοδο ακολουθεί για να καταλήξει στα συμπεράσματά του. Στο τέλος διαπιστώσαμε πως ο ερευνητής μοιράζεται τη γνώση του με τους άλλους, και για το λόγο αυτό μπορεί να γράψει και ένα βιβλίο. Στο τέλος επιδείχτηκε από το μπαούλο η ντυμένη κούκλα που κατεύθυνε τα παιδιά προς την επόμενη δραστηριότητα.
Επισκέφτηκα τα παιδιά μια εβδομάδα αργότερα και ντύσαμε μαζί τις κούκλες τους , φορώντας τους και τα απαραίτητα κοσμήματα.
Την επομένη μαζί με τις νηπιαγωγούς τους έστησαν το μικρό Μουσείο του σχολείου τους, το οποίο έμεινε για να το δουν οι γονείς στην σχολική γιορτή
Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.
Ευχαριστώ θερμά την προϊσταμένη του Νηπιαγωγείου κ. Λίζα Χαπίδου καθώς και τις νηπιαγωγούς κ. Λίλιαν Δούμα, Ιωάννα Νικολάου και Νατάσα Δούμα για την πρόσκληση να συμμετέχω στο project και την τέλεια συνεργασία. Εύχομαι και άλλοι εκπαιδευτικοί φορείς να ακολουθήσουν το παράδειγμα του νηπιαγωγείου τους και να συνεχίσουν με όρεξη και αγάπη να εκπαιδεύουν τα παιδιά. Ευχαριστώ τέλος θερμά τον κ. Θεοφάνη Ραμιώτη και το εργαστήριο Χρυσός και Τέχνη για την παροχή των υλικών για τα κοσμήματα των μικρών φορεσιών και ελπίζω να συνεχίσουμε και στο μέλλον με τέτοιες όμορφες δράσεις!
Όσοι δεν ήρθαν σίγουρα έχασαν μια πρωτόγνωρη για τα τοπικά δεδομένα έκθεση. Οι πολίτες άνοιξαν τα μπαούλα και παραχώρησαν για δύο μέρες λίγα από τα δείγματα της βορειο-ευβοϊκής παραδοσιακής μας φορεσιάς για να ξεναγηθούν οι ξένοι και να μάθουν περισσότερα οι ντόπιοι. Μολονότι είναι πολύ κοινότυπο το γεγονός να μην επισκέπτονται οι γηγενείς, εκθέσεις που έχουν να κάνουν με τον τοπικό πολιτισμό, θεωρώντας τον «παρωχημένο» , παρόλα αυτά η προσέλευση του κόσμου ήταν μια ευχάριστη έκπληξη, που δείχνει οτι ενδεχομένως «υπάρχει ζουμί» πλέον της απλής έκθεσης των αντικειμένων. Μέσα από το ρόλο του ξεναγού σε αυτή την όμορφη πρώτη προσπάθεια, μου δημιουργήθηκε η εντύπωση οτι ο κόσμος πραγματικά θέλει να μάθει περισσότερα για την κουλτούρα αυτών των ανθρώπων που ήταν μεν παππούδες μας αλλά πολύ λίγο τους γνωρίζουμε τελικά. Στρεφόμενοι σε αυτή την κατεύθυνση, της αντίληψης του παρελθόντος με ένα πρίσμα κατανόησης της τότε κοινωνίας και των αναγκών που απέρρεαν από την καθημερινότητα, η φορεσιά μπορεί να μας διηγηθεί την ιστορία μιας ολόκληρης περιόδου, με τις δυσκολίες και τις χαρές της, να μας παραδειγματίσει και να μας προβληματίσει. Δεν κρύβω οτι χάρηκα ιδιαίτερα που άτομα που ήρθαν την πρώτη μέρα, έφεραν και φίλους τους τη δεύτερη για να ακούσουν λίγα πράγματα για τον βορειο-ευβοϊκό λαϊκό πολιτισμό, όσο και το γεγονός οτι πέρασαν αρκετοί κάτοικοι του εξωτερικού, με άσβεστο πόθο να μάθουν για την κουλτούρα μας και πολλές ερωτήσεις που έδειχναν το γνήσιο ενδιαφέρον τους για το αντικείμενο.
αυθεντική τελεθριακή φορεσιά από το χωριό Πολύλοφος στο όρος Τελέθριο τέλη 19ου αιώνα αρχές 20ου
λεπτομέρεια απο τελεθριακό μακρομάνικο τέλη 19ου αιώνα αρχές 20ου
φορεσιά Κύμης (αντίγραφο)
αντίγραφο κεντημένο καμιζόλι Κύμης
αυθεντική Αιδήψια φορεσιά στο τυπικό ύφος τέλη 19ου αιώνα αρχές 20ου
αυθεντική φορεσιά Αιδηψού με μεταξωτή ποδιά τέλη 19ου αιώνα αρχές 20ου
Με αυτή την εκδήλωση ανοίγει σιγά σιγά ο δρόμος για να δούμε περισσότερες δράσεις ανάδειξης του παραδοσιακού ευβοιώτικου πολιτισμού που θα μπορέσουν να φέρουν σε επαφή τους ανθρώπους με τις ρίζες τους και να τους οδηγήσουν σε μια βαθύτερη γνωση της ιστοριας και του πολιτισμού της περιοχής Αιδηψού-Ιστιαίας. Ευχαριστώ πολύ την Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Ιστιαίας Αιδηψού και την κ. Anna Loukatzikou για την πρόσκληση να ξεναγήσω τους επισκέπτες στην παράδοσή μας καθώς και το Μουσικοχορευτικό Συγκρότημα Ιστιαίας Αθανάσιος Κορφιάτης και Φαίη Βαμβούρη αλλά και όλους τους ιδιώτες που συνεισέφεραν τις φορεσιές της προσωπικης συλλογής τους για να γίνει η έκθεση. Η φιλοξενία στο «Κύμα», τον ανακαινισμένο χώρο στο λιμάνι της Αιδηψού που έχει χαρακτηριστεί μνημείο πολιτισμού, ήταν μοναδική, μιας η θέση και το τοπίο δείχνουν εξαιρετικά κατάλληλα για τέτοιες πολιτιστικές δράσεις. Δεν μπορώ λοιπόν παρά να ευχηθώ καλή συνέχεια!
Η πανέμορφη γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά από τους Κουρκουλούς Ευβοίας παρουσιάζεται σε αυτό το βίντεο που δείχνει πως στόλιζαν τη γυναίκα με τη γιορτινή της φορεσιά! Η φορεσιά είναι παρόμοια με την φορεσιά της Αγίας Άννας μιάς και οι Κουρκουλοί ανήκουν στο ίδιο δημοτικό διαμέρισμα. Η φορεσιά αυτή μολονότι συνηθίζεται να λέγεται Αγίας Άννας δεν φοριόταν μόνο εκεί αλλά σε πάρα πολλά χωριά! Το όνομα της φορεσιάς είναι «σεραφίλια». Απολαύστε το!
The beautiful greek dress from Kourkouloi, a small village on the North of Evia Island is presented in this video which shows how the woman was dressed in her costume. The dress is similar to the Aghia Anna of Evia traditional Costume since the village Kourkouloi and Aghia Anna belong to the same municipality. The costume even if it is named that way was not used only in the Aghia Anna village but also in almost 50 villages of the North Evia and the name of the costume was «serafilia» Enjoy!
Η παραδοσιακή φορεσιά των ανύπαντρων νεαρών γυναικών από 13-28 ετών στο κεφαλοχώρι της Αγίας Άννας Ευβοίας μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν τα «σαγιάδια». Τα σαγιάδια είναι μια πολύ σπάνια φορεσιά που δυστυχώς, σήμερα, δεν ξέρω αν η μόνη φωτογραφία της που υπάρχει είναι αυτή που διεσώθη στο αρχείο του Δ. Σέττα και σας παραθέτω παρακάτω. Θα ήμασταν ευγνώμονες εάν κάποιος έχει φωτογραφία από αυτή τη φορεσιά ή έχει μία τέτοια στην ιδιοκτησία του, να ενημερώσει τη σελίδα… Η διαφορά της με τα σεγκούνια εκτός από την κόκκινη μάλλινη ποδιά, που συνήθιζαν να φοράνε τα κορίτσια, έγκειται στην χρήση του βαμβακερού σαγιά, ενός επενδύτη που υποκαθιστά το σεγκούνι και όπως βλέπετε στη φωτογραφία έχει γυριστά μανίκια 3/4 σε αντίθεση με το σεγκούνι που ήταν αμάνικο. Ο σαγιάς μοιάζει με αντίστοιχα ενδύματα περιοχών της Θεσσαλίας και ίσως μας λέει κάτι για την ενδυματολογική επιρροή που υπήρχε ανάμεσα στις όμορες περιοχές. Περισσότερα για τα «σαγιάδια» της Αγίας Άννας μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο «Παραδοσιακές Ελληνικές Φορεσιές Βόρεια Εύβοια»
The traditional costume of unmarried women from 13-28 years old in the village Hagia Anna in North Euboea, until the early 20th century, was called “sayadia”. This is a very rare costume which unfortunately I believe that the only photo that shows it, it’s only the one I show you, from the archive of D. Settas. I would be grateful if someone who has a photo or a costume like this could inform me… The difference between this outfit and the “segounia” costume of the married women, apart from the red apron (red was a girlish color), is the rare “sayas”, a type of coat made of cotton with ¾ length long sleeves, turned over at the end and embroidered at the hem. The “sayas” has many similarities with the costumes of Thessaly and tells us more about the influences between different greek areas. If you would like to learn more about the costumes of North Evia, you can read the the book “Greek traditional costumes of North Evia”
Μη διστάσετε να αφήσετε ένα σχόλιο κάτω από την ανάρτηση… Πείτε μας αν σας άρεσε η ανάρτηση, ρωτήστε ο,τι θέλετε και ας κάνουμε μια συζήτηση γύρω από το θέμα…
Don’t hesitate to leave a comment under the post… Tell us if you liked it, ask questions and let’s discuss on the topic!
greek culture/ελληνικός πολιτισμός 