Φωτογραφίες παραδοσιακών φορεσιών απο το Θέατρο Δώρας Στράτου : Kim de Molaener

Σε αυτό το μπλόγκ μας έχει ξανα-απασχολήσει η δουλειά του Kim de Molaener σε παλαιότερο άρθρο μας. Τώρα από το προσωπικό προφίλ του φωτογράφου στο instagram παρακολουθούμε την εξέλιξη αυτής της δουλειάς που ολοένα γίνεται και πιο ενδιαφέρουσα.

Να θυμίσουμε οτι οι φωτογραφίες του Βέλγου Kim de Molaener απεικονίζουν τα παραδοσιακά κοστούμια της συλλογής του χοροθεάτρου Δώρα Στράτου

Σας δείχνουμε λίγη ακόμη δουλειά του Kim ελπίζοντας να σας αρέσει, όπως άρεσε και σε μας. Για όσους έχουν προφίλ στο instagram μπορείτε να αναζητήσετε τον kimdemolaener και να τον ακολουθήσετε για να βλέπετε την συνέχεια της δουλειάς αυτής.

Advertisement

Γυναίκες με φορεσιές από το φωτογραφείο του Πέτρου Μωραϊτη (19ος αιώνας)

Σε συνέχεια προηγούμενης ανάρτησης για τις ελληνικές -κυρίως γυναικείες – φορεσιές όπως αποδίδονται μέσα απο φωτογραφίες που λήφθηκαν στα στούντιο φωτογράφων του 19ου αιώνα σήμερα σας παρουσιάζω κάποια δείγματα για να καταλάβετε τι εννοώ. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους το 1833, και την ανάγκη προβολής και ανάδειξης της ελληνικής ταυτότητας, η παραδοσιακή φορεσιά των χωρικών της υπαίθρου πέρασε απο το χρηστικό στάδιο στο συμβολικό, μετατράπηκε σε ένα «σύμβολο ελληνικότητας».

Τότε, οι φωτογράφοι της εποχής, ανάμεσα στους οποίους ο Μωραϊτης, αλλά και άλλοι φωτογράφοι που είχαν έδρα σε αστικά κέντρα σε Ελλάδα και εξωτερικό, συγκέντρωσαν έναν αριθμό αυθεντικών τοπικών ενδυμασιών από διάφορα μέρη της υπαίθρου, ακόμα και από περιοχές που ήταν ακόμα τουρκοκρατούμενες και προέτρεπαν τους πελάτες τους να φωτογραφίζονται με αυτές. Μάλιστα, όταν η ροή των περιηγητών αυξήθηκε και η επιθυμία να έχουν κάτι ελληνικό μεγάλωσε, αρκετοί φωτογράφιζαν μοντέλα με τις φορεσιές και πουλούσαν τις φωτογραφίες ως καρτ βιζίτ, για να έχουν οι επισκέπτες μια ανάμνηση όταν γύριζαν στη χώρα τους. Έχοντας στα χέρια αυτές τις κάρτες, αρκετοί λιθογράφοι και εικονογράφοι των περιηγητικών εκδόσεων, αποτύπωσαν σε λιθογραφίες τα εικονιζόμενα πρόσωπα και κόσμησαν με εικόνες τα βιβλία των περιηγητών.

Κάποιες φορές η απεικόνιση της φορεσιάς στη φωτογραφία είναι επαρκής, αν ο φωτογράφος είχε στη διάθεσή του μια πλήρη φορεσιά και γνώριζε πώς να επιμεληθεί ενδυματολογικά σωστά το μοντέλο του. Αρκετές φορές όμως αυτό που βλέπουμε είναι ένα σύνολο αταίριαστων στοιχείων, που προσπαθούν να μιμηθούν μια παραδοσιακή ενδυμασία. Κι αυτό οφείλεται στο γεγονός πώς τα εικονιζόμενα πρόσωπα δεν έχουν το βίωμα της ενδυμασίας, είναι κατά κανόνα πρόσωπα της αστικής τάξης με διαφορετική κουλτούρα και απλώς ο στόχος είναι να δημιουργηθεί η αίσθηση της ελληνικότητας, παρά να αποτυπωθεί πιστά η φορεσιά. Πολλές φορές βλέπουμε φορεμένα τα ρούχα με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που συνηθιζόταν ή να υπάρχει κάποιο ανακάτεμα ρούχων απο διαφορετικές περιοχές ή συμπληρωματική προσθήκη κοσμημάτων ή ρούχων για τις ανάγκες της φωτογράφησης που τελικά μας οδηγεί σε εσφαλμένα συμπεράσματα σε σχέση με την ιστορία της φορεσιάς.

Δεν έχει λοιπόν σημασία μόνο το οτι μπροστά μας έχουμε μια παλιά φωτογραφία φερ’ ειπείν του Πέτρου Μωραϊτη, του οποίου το έργο μελετάμε σήμερα, αλλά ο ερευνητής θα πρέπει να λάβει υπόψη του και άλλα επιπλέον στοιχεία που σχετίζονται με την τοπική παράδοση και να κάνει συγκριτική ανάλυση με άλλες φωτογραφίες.  Να θυμάστε πάντα οτι οι «χωριατοπούλες» ήταν συνήθως κυρίες της αστικής τάξης που πόζαραν στο φωτογραφικό φακό, και δεν είχαν – όπως και σήμερα – μεγάλη γνώση σχετικά με το πώς πραγματικά φοριούνταν τα ρούχα στις εκάστοτε τοπικές κοινωνίες. Σκεφτείτε οτι απο το 1860 και μετά η αστική τάξη φορούσε στη συντριπτική της πλειοψηφία τη μόδα της Ευρώπης, οπότε η ουσιαστική γνώση της φορεσιάς χάθηκε στα αστικά κέντρα και έμεινε μόνο η ανάμνηση…

Π. Μωραϊτης c.1880

Πάνω σε αυτό θα σας δώσω το παρακάτω παράδειγμα απο το έργο του Π. Μωραϊτη και το αρχειο του elia.org. Στην πρώτη φωτογραφία βλέπουμε τη Βασιλική Κ. Βούρου με κεφαλόδεσμο που παραπέμπει σε κερκυραϊκη ή ιταλική φορεσιά και συμπληρωματικές προσθήκες πάνω στα αστικά της ρούχα, όπως ένα είδος μπόλιας ή τσεβρέ που πέφτει εμπρός θυμίζοντας ποδιά. Για την ιστορία η Βασιλική Βούρου ανήκει στην οικογένεια Δεκόζη Βούρου απο τη Χίο, μια οικογένεια εμπόρων που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και ίδρυσε Τραπεζική Επιχείρηση. Το Αρχοντικό Δεκόζη Βούρου βρίσκεται εκεί που λειτουργεί σήμερα το «Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών» . Δίπλα βλέπουμε την ίδια γυναίκα με τα κανονικά ρούχα που φορούσαν οι κυρίες της τάξης της την ίδια περίοδο, περίπου στα 1865. Η ίδια γενική ιδέα υπάρχει και στην τρίτη φωτογραφία του Π. Μωραϊτη που προσπαθεί να αποπνεύσει έναν αέρα υπαίθρου. Ο διπλωμένος τσεβρές χρησιμεύει για ποδιά, ενώ τοποθετείται ένας κεφαλόδεσμος σαν κερκυραϊκός για να μιμηθεί το στυλ των χωρικών. Η τελευταία φωτογραφία είναι πιθανόν αποκριάτικη, αν δούμε και το ντέφι στα χέρια της κοπέλας.

Βασιλική Κ. Βούρου φωτογραφημένη απο τον Π. Μωραϊτη με τρόπο ωστε να δώσει την αίσθηση της υπαίθρου γύρω στα 1865

Βασιλική Κωνσταντίνου Δεκόζη Βούρου όρθια δίπλα σε πολυθρόνα με τυπική φορεσιά της αστικής τάξης. περίπου 1865

Π. Μωραϊτης , Το ίδιο concept σε μεταγενέστερη φωτογραφία c. 1880 με σεταρισμένα κομμάτια για δίνουν την εικόνα παραδοσιακής ενδυμασίας

πηγές:

elia. org

 

Οι κεφαλόδεσμοι του Ρουμλουκιού μέσα απο το μουσείο Μελίκη

Όπως σας έχω υποσχεθεί ξεκινάω σήμερα να σας περιγράφω κάποια απο τα πράγματα με τα οποία ήρθα σε επαφή στο ταξίδι μου στην περιοχή της Αλεξάνδρειας Ημαθίας.

Ανάμεσα στις εξέχουσες γνωριμίες ανθρωπογεωγραφίας που έκανα ήταν και η γνωριμία μου με το Γιώργο Μελίκη. Τον κ. Γιώργο τον γνωρίζετε ασφαλώς απο την εκπομπή «Κάθε τόπος και τραγούδι» μέσω της ΕΡΤ 3. Αυτό που εγώ δεν ήξερα όμως και με μεγάλη έκπληξη ανακάλυψα είναι οτι η μεγάλη αγάπη του για τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό τον έχει ωθήσει να μετατρέψει το γονικό του σπίτι στη Μελίκη Ημαθίας σε ένα ενδιαφέρον Εθνογραφικό Μουσείο με ιδιαίτερες μόνιμες συλλογές και δραστηριότητες για παιδιά και μεγάλους. (ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 4, ΜΕΛΙΚΗ ΗΜΑΘΙΑΣ, Τ.Κ. 59031, ΤΗΛ. 2331081274 )

Σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να περιγράψω όλα αυτά που είδαμε στη συλλογή του κ. Μελίκη. Θα σταθώ όμως σε δύο τρία ενδιαφέροντα σημεία και απο εκεί και πέρα, θα σας ενθαρρύνω να το επισκεφτείτε για να δείτε και τα υπόλοιπα…

Όλοι έχετε δει την τοπική γυναικεία φορεσιά της Αλεξάνδρειας , του Γιδά δηλαδή. Λίγοι έχουν γνώση όμως για τα διάφορα είδη κεφαλοδεσιμάτων των γυναικείων φορεσιών που προσδιορίζουν την οικογενειακή και την οικονομική κατάσταση της γυναίκας που τους φορά. Στη συλλογή του Γιώργου Μελίκη όμως τα πράγματα γίνονται κατανοητά με μια ματιά, καθώς μπροστά μας συναντήσαμε όλα τα διαφορετικά κεφαλοδεσίματα και ξεναγηθήκαμε στην σημασία τους, όπως την μοιράστηκε μαζί μας η κ. Γιούλη Δήμου, γλωσσολόγος/χοροδιδάσκαλος και ξεναγός μας στο ισόγειο του εθνογραφικού Μουσείου.

Το κεφαλοδέσιμο στο Γιδά έχει απόλυτη σχέση με την ηλικία της γυναίκας που το φορά. Στο Μουσείο Μελίκη μαθαίνουμε οτι η παιδική σκουφίτσα που φορούν τα κοριτσάκια, αντικαθίσταται απο ένα απλό γκριζωπό μαντίλι με σκουρα σχέδια απο το οποίο προβάλλουν οι κοτσίδες του κοριτσιού όταν το κορίτσι περάσει τα 8 και το φορά έως 13 ετών. Η είσοδος στην εφηβεία σηματοδοτεί και την επόμενη αλλαγή.

Από τη στιγμή που μπαίνει στην εφηβεία μέχρι το γάμο της η κοπέλα αλλάζει κεφαλοδέσιμο. Φοράει το «τσεμπέρι» που εικονίζεται παρακάτω, στολισμένο με λουλούδια και κεντήματα.

Σε αυτόν τον κεφαλόδεσμο εμφανίζεται για πρώτη φορά το «μαγλικοτάρι» το πλούσιο αλυσιδωτό κόσμημα του κεφαλιού, που η ποσότητα των αλυσίδων του προσδιορίζει την οικονομική κατάσταση του πατέρα της κοπέλας.

Ο νυφικός κεφαλόδεσμος που ξεκινά να φοριέται την ημέρα του γάμου είναι το «κατσούλι με τις φούντες» και είναι ο πιο εντυπωσιακός και ο πιο γνωστός.

Στο «κατσούλι» που είναι εξαιρετικά πολύπλοκο στο δέσιμο,  τα μαντίλια δένονται μαζί με τα μαλλιά της γυναίκας γύρω απο ένα κεντρικό μαξιλαράκι σε οβάλ σχήμα, που δίνει και το σχήμα του κεφαλόδεσμου. Το ενδιαφέρον είναι οτι μέσα σε αυτο οι γυναίκες έραβαν ως φυλαχτό κομμάτι απο πρόσφορο, για να προστατεύονται «απο το κακό».

Σαν παντρεμένη, απο την στιγμή που θα γεννήσει το πρώτο της παιδί, περίπου ένα χρόνο μετά το γάμο δηλαδή, όπως συμβαίνει σε όλη την Ελλάδα, η γυναίκα του Γιδά αρχίζει να αφαιρεί απο το κεφαλοδέσιμό της διακοσμητικά εξαρτήματα. Πρώτες φεύγουν οι φούντες και έτσι έχουμε αυτόν τον κεφαλόδεσμο το «κατσούλι με τα μαγλικοτάρια»

Το ενδιαφέρον σε αυτό τον κεφαλόδεσμο είναι οτι τα μαγλικοτάρια μας δίνουν μια σαφή εικόνα της οικονομικής κατάστασης της νέας της οικογένειας σε αντιδιαστολή με την πατρική της οικογένεια. Το εμπρός μαγλικοτάρι ανήκει στην οικογένεια του συζύγου. Το πίσω στην πατρική οικογένεια. Ανάλογα λοιπόν το μέγεθος και τις αλυσίδες μπορεί κανείς με μια ματιά να καταλάβει αν η κοπέλα είχε «κακοπέσει» στο γάμο της ή αν είχε την τύχη να μπεί σε πλούσιο σπίτι.

Όσο η γυναίκα μεγαλώνει τα κοσμήματα αφαιρούνται πλέον και αντικαθίστανται απο ένα μαντίλι που καλύπτει τα μάγουλα και το σαγόνι. Έτσι έχουμε το «κατσούλι» της μεσήλικης.

Αν δε ο θάνατος χτυπήσει την πόρτα της οικογένειας τότε όλο το κεφαλοδέσιμο είναι στα μαύρα, ένα χοντρό μαύρο μαντίλι που καλύπτει μάγουλα και λαιμό

Όλοι αυτοί οι κεφαλόδεσμοι παρουσιάζονται αναλυτικά σε ένα τμήμα του κάτω ορόφου της συλλογής και μας εισάγουν στον λαϊκό πολιτισμό του Γιδά… αλλά δεν έχουμε μόνο αυτά… η περιήγηση στο Μουσείο Μελίκη συνεχίζεται…

 

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ 16ΟΥ ΑΙΩΝΑ/ GREEK COSTUMES OF THE 16TH CENTURY

[Jeune Turque, Femme de Macédoine, Noble Grecque];

BOISSARD, JEAN JACQUES (1528-1602), Γάλλος ιστοριοδίφης και ποιητής, γεννήθηκε στην Μπεζανσόν. Σπούδασε στη Louvain αλλά, αηδιασμένος από τη σοβαρότητα του δασκάλου του, κρυφά έφυγε από την ιερατική σχολή, και αφού διέσχισε ένα μεγάλο μέρος της Γερμανίας έφθασε στην Ιταλία, όπου και παρέμεινε αρκετά χρόνια. Κατά την παραμονή του στην Ιταλία αναπτύχθηκε στο μυαλό του μια αγάπη για τις αρχαιότητες, και σύντομα σχημάτισε μια συλλογή ζωγραφιών από τα πιο περίεργα μνημεία από τη Ρώμη και τη γύρω περιοχή. Επισκέφθηκε τότε τα νησιά του Αρχιπελάγους, με την πρόθεση να περιαχθεί και την Ελλάδα, αλλά μια σοβαρή ασθένεια τον υποχρέωσε να επιστρέψει στη Ρώμη. Εδώ επανέλαβε τις αγαπημένες ασχολίες του με μεγάλη θέρμη, και έχοντας ολοκληρώσει τη συλλογή του, επέστρεψε στην πατρίδα του. Επειδή όμως εκεί δεν δικαιούταν να πρεσβεύει δημοσίως την προτεσταντική θρησκεία, την οποία είχε ενστερνιστεί κάποιο χρόνο πριν, αποσύρθηκε στο Μετς, όπου και πέθανε στις 30 Οκτωβρίου 1602. Τα σημαντικότερα έργα του είναι: Poemata (1574) Emblemata (1584) Icones Virorum Illustrium (1597) Vitae et Icones Sultanorum Turcicorum, & c. (1597) Theatrum Vitae Humanae (1596) Romanae Urbis Topographia (1597-1602), (τώρα πολύ σπάνιo) De Divinatione et Magicis Praestigiis (1605) Habitus Variarum Orbis Gentium (1581).

Μπορείτε να θαυμάσετε περισσότερες γκραβούρες με ελληνικές φορεσιές πατώντας στο σύνδεσμο εδώ

BOISSARD, JEAN JACQUES (1528–1602), French antiquary and Latin poet, was born at Besançon. He studied at Louvain; but, disgusted by the severity of his master, he secretly left that seminary, and after traversing a great part of Germany reached Italy, where he remained several years and was often reduced to great straits. His residence in Italy developed in his mind a taste for antiquities, and he soon formed a collection of the most curious monuments from Rome and its vicinity. He then visited the islands of the Archipelago, with the intention of travelling through Greece, but a severe illness obliged him to return to Rome. Here he resumed his favourite pursuits with great ardour, and having completed his collection, returned to his native country; but not being permitted to profess publicly the Protestant religion, which he had embraced some time before, he withdrew to Metz, where he died on the 30th of October 1602. His most important works are:Poemata (1574); Emblemata (1584); Icones Virorum Illustrium (1597); Vitae et Icones Sultanorum Turcicorum, &c. (1597); Theatrum Vitae Humanae (1596);Romanae Urbis Topographia (1597–1602), now very rare; De Divinatione et Magicis Praestigiis (1605); Habitus Variarum Orbis Gentium (1581), ornamented with seventy illuminated figures.

You can see more greek costume engravings in the Series of books : GREEK TRADITIONAL DRESS in the link right here

πηγη: http://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Boissard,_Jean_Jacques