Λίγα λόγια για την Ιστορία των Σταμπωτών
Κατά το 18ο και 19ο αιώνα η Κύπρος αποτελούσε μια μικρή επαρχία στην περιφέρεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ονομαστή για την παραγωγή βιοτεχνικών προϊόντων και ξακουστή για το εμπόριο της.
Η Κύπρος εκείνη την περίοδο είχε εξελιχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής και εξαγωγής τυποβαφικών προϊόντων. Η τυποβαφική, το στάμπωμα δηλαδή σχεδίων πάνω σε ύφασμα με καλούπια (ξυλότυπους), είναι μια τέχνηπου αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στις Ινδίες. Η τέχνη της τυποβαφικής είχε ευρύτατη διάδοση στην Κωνσταντινούπολη-Βόσπορο, Μικρά Ασία και στον Ελλαδικό χώρο. Στην Κύπρο, με κύριο κέντρο τη Λευκωσία, διαδεδομένη φαίνεται να ήταν η τέχνη των σταμπωτών υφασμάτων, γνωστών ως πασμάδες (τουρκ. basma τυπωμένο ύφασμα). Την τέχνη ασκούσαν αποκλειστικά άνδρες τεχνίτες.
Η τυποβαφική τέχνη συνεχίστηκε και στα νεότερα χρόνια στη μορφή των σταμπωτών μαντηλιών. Η τέχνη φαίνεται πως ανανεώθηκε μετά το 1895 από Αρμένηδες τεχνίτες που ήρθαν στην Κύπρο από την Πόλη, την Αίγυπτο, τη Βηρυτό, τη Μικρά Ασία, φέρνοντας νέα σχέδια και καλούπια. Τα καλούπια των μαντηλάρηδων ήταν καμωμένα από ξύλο ελιάς, καρυδιάς ή σκλίδρου, ήταν μικρότερα από εκείνα των πασματζήδων και τα σχέδια τους ήταν λεπτότερα. Το τύπωμα γινόταν πάνω σε λεπτό, βαμβακερό ύφασμα (τουλπάνι) γνωστό στη Κύπρο ως κουρούκλα, με χρώματα που προέκυπταν από ανάμειξη φυτικών και ορυκτών ουσιών. Οι μαντηλάρηδες ακολουθούσαν μυστικές συνταγές βαφών και διαδικασίες πολύπλοκες που με την πάροδο του χρόνου απλοποιήθηκαν.
Τα σταμπωτά μαντήλια εξελίχθηκαν στην Κύπρο σε αξιόλογη εργαστηριακή βιοτεχνία. Οι μαντηλάρηδες εργάζονταν σε ιδιωτικά εργαστήρια που συχνά βρίσκονταν μέσα στο σπίτι τους. Τα μεγαλύτερα εργαστήρια μαντηλάρηδων στην Κύπρο λειτουργούσαν κυρίως στη Λευκωσία, όπου ήταν το κέντρο της τέχνης αυτής, αλλά και στη Λάρνακα και την Αμμόχωστο. Τα μαντήλια διακρίνονται σε αυτά της κεφαλής και σε αυτά της μέσης (κόξας). Ήταν αναπόσπαστο στοιχείο της ενδυμασίας και άμεσα συνδεδεμένα με την παραδοσιακή εθιμική ζωή.
A few words on the history of the Printed Scarves
During the 18th and 19th centuries, Cyprus was a small province of the Ottoman Empire, renowned for the production of handicrafts and famous for its trade. At the time, Cyprus had been elevated to one of the most important centres for the manufacture and export of printed fabric. Screen printing, namely the printing of patterns onto fabric by means of stamps, is a craft particularly developed in India. Screen printing widely flourished across Constantinople-Bosporus, in Asia Minor and in Greece. In Cyprus, with Nicosia as the main centre, especially developed was the craft of printed calicos, known as pasmades (Turk. basma = printed cloth, calico). It was a craft exclusively practiced by male artisans.
Screen printing carried on in more recent years, in the form of printed scarves. The craft appears to have been renewed after 1895 by Armenian craftsmen who came to Cyprus from Constantinople, Egypt, Beirut and Asia Minor, bringing with them new patterns and stamps.
Made of olive wood, walnut wood or Oriental alder wood, the scarf makers’ stamps were smaller than those of calico printers and their patterns were finer. Printing was performed on a thin cotton fabric known as kouroukla, in colours yielded through a mixture of vegetable substances and minerals. Scarf makers used secret recipes for their dyes and applied complex processes which in time were to be simplified.
In Cyprus, printed scarves gradually developed into a noteworthy craft industry. Scarf makers worked in private workshops, within their homes. The largest scarf-making workshops in Cyprus operated mainly in Nicosia, the centre of the craft, but also in Larnaka and Famagusta. Scarves were, distinguished between head scarves and waist (koxa) scarves. They, were an integral elementof the Cypriot attire, directly linked to traditional customary living.
SOURCE: Leventis.Museum.Nicosia
Μη διστάσετε να αφήσετε ένα σχόλιο κάτω από την ανάρτηση… Πείτε μας αν σας άρεσε η ανάρτηση, ρωτήστε ο,τι θέλετε και ας κάνουμε μια συζήτηση γύρω από το θέμα…
Don’t hesitate to leave a comment under the post… Tell us if you liked it, ask questions and let’s discuss on the topic!
greek culture/ελληνικός πολιτισμός 