Γυναίκες με τατουάζ στην αρχαία ελληνική αγγειογραφία

Οι Γυναίκες της Θράκης (Θράσσες) με τα τατουάζ στο σώμα, ήταν ένα από τα αγαπημένα θέματα της αττικής αγγειογραφίας. Σε αυτή την ανάρτηση θα δούμε περισσότερα για τη θεματολογία αυτή των απεικονίσεων ώστε να εντρυφήσουμε περισσότερο σε αυτή την αρχαία τέχνη αλλά και τη συνήθεια της δερματοστιξίας στην αρχαία Θράκη μέσα απο την εργασία των κ. Αμαλίας Αβραμίδου και Δέσποινας Τσιαφάκη.

ancient Greek vase 5th century BC

«Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν ότι οι γυναίκες της Θράκης ήταν φημισμένες τροφοί (παραμάνες) και καθώς είναι γνωστό ότι οι Θράκες συνήθιζαν να πουλούν τα παιδιά τους ως δούλους, δεν είναι παράξενο το ότι Θράσσες βρίσκονταν εγκατεστημένες στην Αθήνα κατά την κλασική εποχή. Κάποιες από αυτές θα μπορούσαν να είχαν έρθει ακόμη και την εποχή του Πεισίστρατου, μια που θεωρείται πιθανόν ότι κατά την επιστροφή του από τη Θράκη έφερε μαζί του και ανθρώπους για να δουλέψουν στα μεταλλεία, λόγω της εμπειρίας τους από τα ορυχεία της πατρίδας τους. Από επιγραφές είναι γνωστό ότι γυναίκες της Θράκης πωλούνταν ως δούλες αυτήν την εποχή στην Αθήνα και σύμφωνα με τον Αριστοφάνη (Θεσμοφοριάζουσες, 280), η τροφός του Ευρυπίδη ήταν Θράσσα. Τόσο η παρουσία τους στην ίδια την Αθήνα όσο και η γενικότερη εξοικείωση με τη Θράκη στα αρχαϊκά και κλασικά χρόνια, είχαν ως φυσικό αποτέλεσμα και την εμφάνισή τους στην τέχνη.

Η απεικόνιση των γυναικών της Θράκης στην αττική αγγειογραφία φαίνεται να ξεκινά κυρίως στον 5ο αι. π.Χ. Αυτό βέβαια οφείλεται στον τρόπο αναγνώρισής τους, ο οποίος δεν σχετίζεται με την ενδυμασία τους, όπως συμβαίνει με τους άνδρες, αλλά κυρίως με τα τατουάζ που φέρουν στα γυμνά μέρη του σώματός τους. Σε κάποιες περιπτώσεις βέβαια μπορεί να φορούν ζείρα ή εμβάδες, αλλά αυτό δεν αποτελεί τον κανόνα. Μεμονωμένα παραδείγματα επίσης, δηλώνουν την καταγωγή τους μέσα από το ανοιχτόχρωμο των μαλλιών τους που οι αγγειογράφοι αποδίδουν με αραιό πηλό, καθώς σύμφωνα με τον Ξενοφάνη τον Κολοφώνιο (απ.16) οι Θράκες είχαν κόκκινα μαλλιά.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Θρακών θεωρούσαν στην αρχαιότητα τη στίξη του σώματος, η οποία αποτελούσε για τους Θράκες γνώρισμα ευγενικής καταγωγής, σε αντίθεση με τους Έλληνες που το θεωρούσαν δείγμα βαρβαρότητας ή σκλαβιάς. Για τις γυναίκες ωστόσο της Θράκης, ήταν σύμφωνα με τον Πλούταρχο η τιμωρία που τους επέβαλαν οι άνδρες τους για τον φόνο του μουσικού Ορφέα. Δεν είναι όμως βέβαιο ότι οι αγγειογράφοι που απεικόνιζαν Θράσσες στον 5ο αι. π.Χ., γνώριζαν την εκδοχή αυτή,

καθώς τις απεικονίζουν με τατουάζ και πριν να σκοτώσουν τον μουσικό. Αντίθετα, τα αττικά αγγεία δεν σώζουν άνδρες της Θράκης με στίξη στο σώμα τους, αλλά χρησιμοποιούν κυρίως την τοπική ενδυμασία τους για να τους αποδώσουν. Μια άλλη παραλλαγή για τη χρήση του τατουάζ από τις Θράσσες αναφέρει ότι τους επιβλήθηκε ως τιμωρία από τις γυναίκες της Σκυθίας, όταν οι Σκύθες νίκησαν σε πόλεμο τους Θράκες.

Μέσα από τις απεικονίσεις τους στα αττικά αγγεία, τα τατουάζ των Θρασσών μπορούσαν να καλύπτουν όλα τα γυμνά μέρη του σώματός τους, όπως τα πόδια, τα χέρια, τον λαιμό ακόμη και το πρόσωπο. Όσον αφορά στο είδος τους, αυτό μπορούσε να έχει είτε το σχήμα ζώου (ελάφι, φίδι) ή να πρόκειται για κάποιο γεωμετρικό ή και αφηρημένο μοτίβο. Έτσι θα μπορούσε να είναι απλές γραμμές, οριζόντιες, κάθετες, διαγώνιες,μεμονωμένες ή σε διάφορους συνδυασμούς. Ενάλληλες γωνίες, ζικ-ζακ, αλλά και ροζέττες, στιγμές ή σπείρες, αποτελούν επίσης συχνά μοτίβα.

These are the most common Ancient Thracian female tattoo images found on archaeological artifacts in Bulgaria

Η αττική αγγειογραφία διακρίνει τις Θράσσες σε δύο κατηγορίες: α) στις άγριες ελεύθερες γυναίκες που μάλλον ζούσαν στην πατρίδα τους και β) στις αφοσιωμένες δούλες που ήταν κατά πάσα πιθανότητα εγκατεστημένες στην Αθήνα. Η πρώτη κατηγορία αφορά σε Θράσσες οι οποίες συμμετέχουν αποκλειστικά σε μυθολογικά επεισόδια και κυρίως στον μύθο του Ορφέα. Στη δεύτερη κατηγορία οι γυναίκες της Θράκης εμφανίζονται κατά κανόνα σε σκηνές του καθημερινού αθηναϊκού βίου, χωρίς όμως να λείπουν και από μυθολογικές παραστάσεις.

Ο θάνατος του Ορφέα από τις γυναίκες της Θράκης αποτελεί αγαπητό θέμα των αγγειογράφων και στο επεισόδιο αυτό οι Θράσσες έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Σύμφωνα με τον μύθο, οι Θράσσες σκότωσαν τον Ορφέα από ζήλεια γιατί με τη μουσική του απομάκρυνε τους άνδρες τους από κοντά τους. Οι Θράσσες στη σκηνή αυτήν παρουσιάζονται ιδιαίτερα δυναμικές και κατά κανόνα άγριες και διαφορετικές από τις Αθηναίες.

. Red-figure column-krater, Pan Painter, ca. 470 BCE, Staatliche Antikensammlungen und Glyptothek 2378, Munich. ©Staatliche Antikensammlungen und Glyptothek Munchen; photograph by Renate Kuhling

Έχουν συχνά τατουάζ και αχτένιστα μαλλιά και κρατούν διάφορα όπλα όπως σπαθί, μαχαίρι, διπλό πέλεκυ, οβελία, ή δόρυ. Επιτίθενται με μανία στον Ορφέα.

Η εικόνα αυτή ωστόσο, φαίνεται να χαρακτηρίζει τις παλιότερες παραστάσεις του 5ου αι. π.Χ., ενώ στη συνέχεια, οι Θράσσες αποκτούν μια πιο ήρεμη εμφάνιση που αν δεν υπήρχαν τα τατουάζ ή ο Ορφέας, δεν θα ξεχώριζαν από μια Αθηναία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια κύλικα λευκού βάθους, από την Ακρόπολη των Αθηνών που απεικονίζει τον θάνατο του Ορφέα. Η σκηνή απλώνεται στο εσωτερικό (tondo) του αγγείου και η μνημειακότητα στην απόδοσή της παραπέμπει σε πρότυπα της Μεγάλης Ζωγραφικής. Παρ’όλο που η πρώτη ματιά μπορεί να παραπλανήσει τον θεατή και να θεωρήσει ότι πρόκειται για μια ήρεμη σκηνή ενός άνδρα και μιας γυναίκας, το προσεκτικότερο κοίταγμα δείχνει ότι είναι ο φόνος του Ορφέα από μια Θράσσα. Στην περίπτωση όμως αυτή, παρ’ όλο που η γυναίκα έχει τατουάζ στα χέρια της (ελάφι και ένα μοτίβο με διαγώνιες γραμμές), η Θράσσα απεικονίζεται με φροντισμένα μακριά μαλλιά και κοσμήματα, χωρίς να θυμίζει σε τίποτε τις άγριες συντοπίτισσές της σε άλλες παραστάσεις.

Αμαζόνα ή Θράσσα

Σε αντίθεση όμως με την αγριότητα που δείχνουν συνήθως οι Θράσσες όταν απεικονίζονται στον μύθο του Ορφέα, ως δούλες εμφανίζονται ήρεμες και αξιοπρεπείς. Στην περίπτωση αυτή η παρουσία τους σε μυθολογικά επεισόδια είναι περιορισμένη και η πιο ενδιαφέρουσα ίσως είναι η Γεροψώ, όπως την ονομάζει επιγραφή στο αγγείο που εικονίζεται. Η Γεροψώ η οποία αναγνωρίζεται ως Θράσσα από τα τατουάζ που φέρει στο σώμα της, αποδίδει την πιο γνωστή ιδιότητα που είχαν οι γυναίκες της Θράκης, αυτή της τροφού.

Η Γεροψώ, η Θράσσα τροφός του Ηρακλη με το χαρακτηριστικό τατουάζ στο αντιβράχιο και το λαιμό από τον αγγειογράφο Πιστόξενο Red-igure skyphos, Pistoxenos Painter, ca. 480 BCE, Staatliches Museum KG 708, Schwerin. ©bpk, Berlin/Staatliches Museum, Schwerin/Hugo Maertens/Art Resource, NY. πηγη

Η ηλικιωμένη γυναίκα ως καλή παραμάνα, συνοδεύει τον Ηρακλή στο μάθημα μουσικής, κρατώντας στο ένα χέρι το μπαστούνι της και στο άλλο τη λύρα του ήρωα. Πιο συχνές είναι οι απεικονίσεις των γυναικών της Θράκης σε σκηνές του καθημερινού βίου, στον οποίο μετέχουν ως δούλες. Συναντιούνται για παράδειγμα, σε παραστάσεις που εικονίζουν γυναίκες να παίρνουν νερό από κρήνες, κρατώντας υδρίες, ένα αγαπητό θέμα της αττικής αγγειογραφίας. Η αναγνώρισή τους ως δούλες γίνεται κυρίως από τα κοντά μαλλιά τους, ενώ η σύνδεσή τους με τη Θράκη οφείλεται στα τατουάζ που φέρουν στο σώμα τους.

Μια ιδιαίτερη κατηγορία παραστάσεων του αθηναϊκού ιδιωτικού βίου που μετέχουν και οι Θράσσες δούλες, είναι αυτή που σχετίζεται με τον θάνατο και την ταφή. Σύμφωνα με το τυπικό της αρχαίας ελληνικής κηδείας, απαραίτητες ήταν η πρόθεση (εναπόθεση στη νεκρική κλίνη και ο θρήνος των οικείων) και η εκφορά (μεταφορά από την οικία στον τόπο ταφής) του νεκρού. Η σκηνή της πρόθεσης που αφορά στην περιποίηση του νεκρού και τα μοιρολόγια από συγγενείς και φίλους, είναι συχνή στα αττικά αγγεία και ένα από τα σχήματα που συναντάται είναι η λουτροφόρος. Σε κάποιες από τις σκηνές αυτές συμμετέχουν στον θρήνο για τον νεκρό και Θράσσες δούλες. Ενδιαφέρον παράδειγμα αποτελεί μια τέτοια λουτροφόρος που παρουσιάζει μια δούλη να φροντίζει το σώμα της κυρίας της, της οποίας ίσως να ήταν η τροφός. Η καταγωγή της δούλης από τη Θράκη υποδηλώνεται από τα τατουάζ στο πρόσωπό της και τα κοκκινόχρωμα μαλλιά της που αποδίδονται με αραιωμένο πηλό. Πρόκειται δηλ. για μια Πυραίχμη, Πύρρα ή Πυραλλίδα, ονόματα που ανταποκρίνονται σ’ αυτό της το γνώρισμα. Ενδιαφέρον είναι ότι στην άλλη πλευρά του ίδιου αγγείου παριστάνονται επίσης Θράκες, αλλά αυτή τη φορά άνδρες έφιπποι με θρακική ενδυμασία.

Μέσα από τις παραστάσεις των αγγείων αποδίδονται οι γυναίκες της Θράκης έτσι όπως τις έβλεπαν οι Αθηναίοι της κλασικής εποχής. Η ενασχόλησή τους είτε με τις οικιακές ασχολίες είτε ως τροφοί ή ως θρηνωδοί, δείχνει ότι είχαν ενταχθεί στις αθηναϊκές οικογένειες και παρείχαν τις υπηρεσίες τους σ’ αυτές ως πιστά και αφοσιωμένα μέλη»

Thracian woman with axe; deer tattoo on her right shoulder, “ladder” tattoo on left wrist. White-ground cup, Pistoxenos Painter, ca. 460 BC, Athens National Archaeological Museum Inv. no. Akr. 439. Drawing after Harrison 1888, pl. 6

Δείτε περισσότερα για τις παραστάσεις αθηναικων αγγειων εδω 

Advertisements

Το πλύσιμο των ρούχων στην Αρχαία Ελλάδα

Πολλές φορές όταν μιλάμε για την αρχαία Ελλάδα αναρωτιόμαστε για τα απλά θέματα της καθημερινότητας. Ένα απο αυτά είναι και το πλύσιμο των ρούχων. Σήμερα αντλούμε πληροφορίες απο τον ιστότοπο http://www.antikleidi.com και το βιβλίο «Η μόδα στην Αρχαία Ελλάδα» της Αναστασίας Πεκρίδου – Γκορέσκιν , εκδ. Παπαδήμα,  και τις μοιραζόμαστε μαζί σας.

» Πλύσιμο (στο σπίτι, στο ποτάμι ή στη θάλασσα)

Στα πολλαπλά καθήκοντα της γυναίκας ανήκε το πλύσιμο και η περιποίηση των  ενδυμάτων.Το πλύσιμο γινόταν κατά το δυνατόν στη θάλασσα ή σε ένα κοντινό ποτάμι, όπου γι’ αυτό το σκοπό φτιαγμένα ειδικά βαθουλώματα ή φυσικές εγκαταστάσεις αντικαθιστούσαν τη συνηθισμένη στο σπίτι σκάφη μπουγάδας. την οποία αναγνωρίζουμε στις εικόνες των αγγείων.

Είναι σχετικά σπάνιες οι παραστάσεις γυναικών κατά το πλύσιμο των ρούχων, που μας έχουν παραδοθεί. Μια από τις λίγες παραστάσεις που διασώθηκαν, προέρχεται από το χέρι του γνωστού ζωγράφου Πάνα και βρίσκεται επάνω σε μια ερυθρόμορφη πελίκη. Διασώθηκε η στιγμή κατά την οποία δυο νεαρές γυναίκες σκύβουν επάνω από ένα μεγάλο πλυστικό δοχείο. Η γυναίκα, που μπορεί να αναγνωρισθεί ως αφέντρα, έχει τυλίξει το χιτώνα της σαν ποδιά γύρω από το κάτω μέρος του σώματός της και το έχει κουμπώσει μπροστά από την κοιλιά της, για να έχει περισσότερη ελευθερία κινήσεων. Τι κρατάει πάνω από το άνοιγμα του δοχείου δεν είναι δυνατόν να καθορισθεί. Απέναντι της στέκεται ένα κορίτσι, που από τα κοντά του μαλλιά μπορεί να αναγνωρισθεί ως υπηρέτρια, και κρατάει το ρούχο που πρόκειται να καθαρισθεί. Το ρούχο αυτό βάσει της χαρακτηριστικής του μορφής μπορεί να αναγνωρισθεί σαφώς ως κεφαλομάντηλο.

Απορρυπαντικά μέσα

Σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη, έναν Έλληνα γιατρό από το δεύτερο ήμισυ του 1ου αι. μ. X., για το πλύσιμο των ενδυμάτων και υφασμάτων χρησιμοποιούσαν το σαπουνόχορτο. Από το φυτό, που ανήκει στην οικογένεια των γαριφαλοειδών, επεξεργάζονταν τη σαπωνούχο ρίζα (σαπουνόριζα). Αντίθετα, οι Ρωμαίοι ως απορρυπαντικό μέσο γνώριζαν τα ούρα. Τα απεκκρίματα, που συλλέγονταν σε κάδους, τότε μόνον ήταν έτοιμα για χρήση, όταν αφήνονταν να υποστούν ένα είδος ζύμωσης. Τότε σχηματιζόταν αμμωνιακό άλας, το οποίο έχει καθαρτική επίδραση, που αυξανόταν με την προσθήκη σ’ αυτό λίπους, με το οποίο προέκυπτε σαπούνι. Επίσης η ακατέργαστη ποτάσα και η σόδα είχαν καθαρτική δύναμη.

Η χρήση της στάχτης από ξύλα δεν απαιτούσε μεγάλο κόπο. Περιχυμένη με καυτό νερό σχημάτιζε ένα αφέψημα, την αλισίβα, μέσα στην οποία έβαζαν τα ρούχα και τα έβραζαν. Αυτή η απλή μέθοδος αποδείχτηκε πολύ πρακτική και διατηρήθηκε μέχρι την εποχή μας, όπως δείχνουν παραδείγματα όχι μόνον από τη σύγχρονη Ελλάδα.

Το πιο γνωστό ίσως παράδειγμα μεγάλης πλύσης (“πλύνειν”) βρίσκεται στην Οδύσσεια, όταν η Ναυσικά, η θυγατέρα του βασιλιά των Φαιάκων, μαζί με τις φίλες της πηγαίνει στη θάλασσα για να πλύνει. “Η μεγάλη πλύση γίνεται κατά αραιότερα διαστήματα. Οπωσδήποτε γι’ αυτήν χρειαζόταν μια ολόκληρη ημέρα, που άρχιζε από το πρωί. Τα ρούχα ρίχνονταν στο πλυσταριό κομμάτι κομμάτι. Η φυσική δύναμη του νερού, που συνέχεια ανανεωνόταν. υποστηριζόταν και. από την ανθρώπινη δύναμη: Τα κορίτσια κατέβαιναν στο λάκκο του πλυσταριού (όπου έκαναν κι ένα διασκεδαστικό αγώνα) ποδοπατώντας τα ρούχα. Απορρυπαντικό μέσο δε χρησιμοποιούσαν Όταν καθάριζαν τα κομμάτια των ρούχων με την κίνηση του νερού, που σταθερά τα ξέπλυνε, και με το κοπάνισμα και το τρίψιμο από τα πόδια των κοριτσιών, για να στεγνώσουν απλώνονταν σε σειρά επάνω στα βότσαλα της παραλίας. Ο χρόνος που χρειάζονταν τα ρούχα εκεί στον ήλιο, για να στεγνώσουν. έφτανε στις πλύστρες για λουτρό, για γεύμα και παιγνίδι. Έπειτα ακολουθούσε το μάζεμα των ρούχων. Μετά την επιστροφή τα ρούχα μεταφέρονταν αμέσως στο σπίτι” .

Πηγές: http://antikleidi.com/2015/12/28/ancient-greece-clothe/

http://www.travelstyle.gr/tropoii-kathariothtas-arxaiwn-ellhnwn/

 

Η Θεά των Φιδιών και η σημασία της στην αρχαία Κρήτη

Ως η θεά με τα φίδια ονομάζεται ο τύπος αγαλματίδιου που βρέθηκε σε ανασκαφές στους Μινωικούς αρχαιολογικούς τόπους που παρουσιάζει γυναίκα εξώστηθη να κρατάει φίδια. Τα αγαλματίδια χρονολογούνται στον 16ο αιώνα π.Χ. Λίγες πληροφορίες έχουμε για την ερμηνεία των αγαλματιδίων.

Minoan snake Goddess, Ivory and gold,Early Aegean, Minoan–Bronze Age, Late Minoan I Period, about 1600–1500 b.c.

Minoan snake Goddess, Ivory and gold, Early Aegean, Minoan–Bronze Age, Late Minoan I Period, about 1600–1500 b.c. Museum of Fine Arts, Boston Σε κάθε χέρι το ειδώλιο κρατάει ένα χρυσό φίδι, το οποίο φαίνεται να είναι αιγυπτιακή κόμπρα, το σώμα του οποίου τυλίγεται γύρω από τα χέρια. Φορά επίσης μια χρυσή κορδέλα με μια μικρή χρυσή λωρίδα που εκτείνεται κάθετα πάνω από αυτήν και αντιπροσωπεύει τις συνδέσεις του μπούστο και έχει πέντε χρυσές ζώνες που περιβάλλουν τα επίπεδα της φούστας της, ενώ τα άνω τέσσερα είναι σχήματος V μπροστά. Τα χρυσά βραχιόλια σε κάθε βραχίονα σημαίνουν τις κεντημένες μπορντούρες των κοντών μανικιών του μπούστου. Προφανώς, οι χρυσές ζώνες σηματοδότησαν αρχικά την άκρη του μπούστο, περνώντας γύρω από τα στήθη και μέχρι τις πλευρές του λαιμού. Οι τρύπες υποδεικνύουν ότι φορούσε επίσης ένα κολιέ, μια χρυσή ταινία και είχε μια σειρά από επτά χρυσές μπούκλες στο μέτωπό της.

Ένα από τα πρωταρχικά αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν την άποψη ότι οι γυναίκες κυριαρχούσαν στον μινωικό πολιτισμό είναι η «Θεά του φιδιού». Οι λόγοι αυτής της άποψης τέθηκαν από τον ίδιο τον Arthur Evans. Είναι φανερό από το μοντέλο της μινωικής θρησκείας που κατασκευάστηκε από τον Evans ότι επηρεάστηκε από τις θεωρίες που έθεσε ο James Frazer στο The Golden Bough (που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1890) ότι η προϊστορική θρησκεία επικεντρώθηκε σε μια κυρίαρχη θεά της γονιμότητας, και η αναγέννηση συμβόλιζε τη φθορά και την αναγέννηση της βλάστησης.

Ο Evans γνώριζε σίγουρα τις επικρατούσες απόψεις για την ύπαρξη της Μητέρας Θεάς  στην Προϊστορική περίοδο  και έτσι, όταν βγήκε στο φως η Θεά των Φιδιών το 1903 , όχι μόνο τα αναγνώρισε ως «θεά» αλλά και ισχυρίστηκε ότι λατρεύτηκε από τους Μινωίτες ως μια όψη της θεάς Μητέρας. Έτσι, ο Evans έδωσε τη βάση για το επιχείρημα ότι οι Μινωίτες ζούσαν σε μια κοινωνία μητριαρχική.

Snake goddess, faience. Palace of Knossos. Crete, Greece. c. 1600 B.C. (Middle Minoan) [Heraklion Archaeological Museum]

Μεταξύ των πολλών παραδειγμάτων λατρευτικών αντικειμένων όπως το διπλό τσεκούρι, ο ιερός κόμπος, τα ιερά κέρατα, οι ιερές κολώνες, τα ιερά δέντρα, τα πουλιά και τα ζώα (ταύροι, λιοντάρια, κατσίκες)  σε ανάγλυφα, και σε σφραγίδες, το φίδι εμφανίζεται μόνο σπάνια.

Παρόλα αυτά ο Evans ερμήνευσε το φίδι ως μορφή του πνεύματος του Κάτω Κόσμου και ως εκ τούτου προσδιόρισε τη θεά ως χθόνια θεότητα. Ωστόσο, παρά την ένωση τους με τον Κάτω Κόσμο, ο Evans υποστήριξε ότι το φίδι και η θεά δεν πρέπει να λαμβάνονται ως στοιχεία  κακού. Αντιθέτως, υποστηρίζει ότι το φίδι έχει μια φιλική και οικεία όψη. Ελλείψει κάθε αρχαιολογικού αποδεικτικού στοιχείου ο Evans στήριξε την άποψη την ευρωπαϊκή παράδοση ανάμεσα στους αγρότες ότι αντιμετωπίζουν το φίδι ως καλοκάγαθο «οικουρό όφι».

Ωστόσο, η Geraldine Gesell υποστηρίζει ότι η θεά του φιδιού δεν ήταν θεά της οικογένειας, καθώς δεν βρέθηκε ποτέ θεά φιδιού σε ανασκαφές κατοικιών. Αντίθετα, η «Θεά του Φιδιού» φαίνεται οτι είχε την ευρύτερη λειτουργία της καθολικής Μητέρας ή της Θεάς της Γης και ως εκ τούτου ήταν κατά κύριο λόγο μια θεότητα γονιμότητας.

‘Snake Goddess,’ 1600 BC. black steatite. Walters Art Museum (23.196): Acquired by Henry Walters, 1929.

Ο Έβανς ξεφεύγοντας απο την οικιακή λατρεία του φιδιού και έχοντας υπόψη την ανταλλαγή στοιχείων λατρείας και πολιτισμού με την Αίγυπτο συνδέει την θεά των όφεων με την Αιγυπτιακή θεά Ουατζέτ, τη θεά του φιδιού του Δέλτα του Νείλου, χωρίς όμως να τις ταυτίζει. Όπως η Αφροδίτη, η Ουατζέτ ήταν θεά της γονιμότητας. Το όνομά της  μαζί με τη διακόσμηση των φιδιών και τα ηλιακά μάτια, εμφανίζεται περιστασιακά σε μαγευτικά εργαλεία, όπως ραβδιά (που χρησιμοποιούνται από τους νεκρούς για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους απέναντι σε κακό πνεύματα και δαίμονες), και αποτροπαϊκά  ραβδιά από μαργαριτάρι τα οποία φαίνεται να χρησιμοποιούνταν για να προστατεύουν  τις γυναίκες, ιδιαίτερα τις εγκυμνούσες, θηλάζουσες και μητέρες.

Snake Goddess., c1600 BC  περισσότερες πληροφορίες στο σύνδεσμο

Όταν εξετάζεται σε συνδυασμό με τα σχεδόν σύγχρονα αιγυπτιακά μαγικά αντικείμενα, μπορεί να προταθεί ότι τα ειδώλια που βρέθηκαν από τον Evans  λειτουργούσαν ως γοητευτικά αντικείμενα σε μαγικές τελετές που εκτελούνταν από τα ιερά και  πιο συγκεκριμένα με μαγικές ιεροτελεστίες που είχαν να κάνουν με την ιδιαίτερες ανησυχίες των γυναικών, μεταξύ των οποίων η γονιμότητα, η εμμηνόρροια, η σύλληψη και την προσφορά μητρικού γάλακτος.

Το γεγονός ότι το ειδώλιο της Μινωικής «Θεάς Φιδιού» μπορεί να συνδέεται με την εμμηνόρροια προτείνεται πρώτα απ’ όλα από το χρώμα του. Στην σημερινή του κατάσταση, το κυρίαρχο χρώμα της φούστας και του μπούστου είναι ένα σκοτεινό χρυσοκίτρινο. Η Elizabeth Barber έχει επισημάνει ότι το κίτρινο είναι το χρώμα της γυναίκας στον αρχαίο κόσμο. Η κίτρινη χρωστική αποκτήθηκε από σαφράν (τα αποξηραμένα στίγματα του κρόκου), ένα φυτό το οποίο παρουσιάζεται να συγκεντρώνεται από γυναίκες στη μινωική τοιχογραφία που ανακαλύφθηκε το 1973 στο Ακρωτήρι της Θήρας.

Το σαφράν χρησιμοποιήθηκε ιατρικά από τις γυναίκες για να διευκολύνει τους πόνους της εμμηνόρροιας. Η συλλογή κρόκου είναι επίσης το αντικείμενο μιας τοιχογραφίας που βρέθηκε από τον Evans στην Κνωσό,ενώ τα λουλούδια κρόκου διακοσμούν επίσης έναν από τα κλασσικούς κορσέδες που βρέθηκαν με τα ειδώλια και αποτελούν επίσης το κεντρικό διακοσμητικό μοτίβο στο μπροστινό μέρος των φουστανιών τους απο φαγεντιανή.

Την υπόθεση στηρίζει και η ύπαρξη αναθηματικών κόμπων στα ενδύματα. Μιας και το  ιερογλυφικό σημάδι που χρησιμοποιείται για να γραφεί η αιγυπτιακή λέξη sa, που σημαίνει «προστασία», είναι ένα σκοινί με θηλιά  από λινάρι ή δέρμα, προτάθηκε ότι το κορδόνι που κάνει ένα «κόμπο» ανάμεσα στα στήθη της «Θεάς των Φιδιών» και τον κορσέ μπορεί να είναι συμβολικό. Μπορεί στην πραγματικότητα να αντιπροσωπεύει έναν μαγικό κόμβο, κάτι που επιβεβαιώνεται συγκρίνοντας αγάλματα της Ίσιδας ή των γυναικών ντυμένων ως Ίσιδα όπου ο κόμπος εμφανίζεται ανάμεσα στα στήθη στην ίδια θέση που εμφανίζεται στη Θεά των Φιδιών.

Faïence Figure of Votary (or Double) Snake Goddess, Brooklyn Museum

 

Παρόλο που είναι δύσκολο να δημιουργηθεί ένας άμεσος σύνδεσμος μεταξύ των φιδιών και της εμμήνου ρύσεως στη Μινωική Κρήτη, η σημερινή ανθρωπολογία προσφέρει επίσης το παράδειγμα του τελετουργικού αυστραλιανού Rainbow Snake των Αβορίγινων  στο οποίο ο «συγχρονισμός της εμμήνου ρύσεως» θεωρείται «σαν ένα ουράνιο τόξο» και «σαν ένα φίδι . »

Ορισμένες κουλτούρες επίσης πιστεύουν ότι η πρώτη εμφάνιση της εμμήνου ρύσεως προκαλείται από την συνεύρεση με ένα υπερφυσικό φίδι το οποίο επίσης καθιστά τη γυναίκα εύφορη και την βοηθά να συλλάβει παιδιά.

Τέλος, εάν, όπως υποστηρίζεται εδώ, η «θεά του φιδιού» είναι μια θεότητα αφιερωμένη στις ιδιαίτερες ανησυχίες των γυναικών, είναι δυνατόν να υποτεθεί ότι τα εκτεθειμένα στήθη μπορεί να έχουν κάποια σχέση με το μητρικό γάλα.

The Goddess Ariadne (keeper of the labyrinth) and Snakes from Minoan culture, Crete. Ariadne is goddess of fertility connected to Ishtar (Astarte)

Ο καθηγητής Barry Powell πρότεινε ότι η θεά των φιδιών της Μινωικής Κρήτης ήταν η Αριάδνη (που το όνομά της σημαίνει «τελείως αγνή»).

Δείτε και άλλα άρθρα για τον μινωικό πολιτισμό στον σύνδεσμο εδώ

πηγή

http://arthistoryresources.net/snakegoddess

Γυναικείες καρφίτσες της αρχαιότητας

Οι καρφίτσες για της αρχαίες Ελληνίδες ήταν εξίσου χρηστικά και  διακοσμητικά κοσμήματα. Πρωταρχικός σκοπός τους ήταν να στερεώνουν τα ενδύματα πάνω στο σώμα τους  με περόνες ή με διάφορα είδη παραμάνας, φτιαγμένα απο μέταλλα αρκετά σκληρά ώστε να πιάνουν το ύφασμα. Αυτό δεν σημαίνει οτι  δεν υπήρχαν διακοσμητικές καρφίτσες για τα μαλλιά, οι οποίες ήταν αντικείμενα υψηλής τέχνης και αξίας… Οι τελευταίες ήταν ασημένιες ή χρυσές και αφορούσαν κυρίως την ανώτερη τάξη (ηγεμόνες, ευγενείς, θρησκευτικοί αρχηγοί και οι γυναίκες αυτών)

Εδώ σας έχω συγκεντρώσει 18 καρφίτσες της αρχαιότητας. Άλλες λιτές φτιαγμένες απο μπρούτζο ή χαλκό και άλλες περίτεχνες απο ασήμι ή χρυσό, όλες όμως ενδιαφέρουσες για να αντιληφθούμε τη χρήση του κοσμήματος αυτού.  Εντυπωσιακό επίσης είναι το πόσο μοντέρνο, minimal, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το σχέδιο κάποιων απο αυτές…

 

Pin (fibula) Greek, South Italian Early Hellenistic Period 320–280 B.C.

Ancient Greek Fibulae

Attic bronze brooch, Greek Attic Boeotian type, Late Geometric period, 8th century B.C. 7.4 cm long. Private collection

Pin with sphinxes, lions, and bees Late 5th century BC Gold

Ancient Greek gold fibula in the form of a flower with dangling pomegranate pendants, dated to the 7th century BCE

Greek geometric fibula, 8th century B.C. Thessalian. On the obverse a prancing horse, its body covered with engraved tremolo patterns, on the reverse a lion with six huge fangs, long tongue, his body likewise covered with engraved tremolo patterns, is about to ingurgitate the head and neck of a man 8 cm. George Ortiz collection

Jewelry Greek , 8th century BC Geometric period

(Bulgaria) Graeco-Thracian Bow Gold Fibula with Herakles Knots. ca 4th century BCE.

Ancient Greek Fibulae

Ancient Greece. Bronze fibula,

Gold Fibula. Greek 490 – 323 B.C. | Photo (C) RMN-Grand Palais (musée du Louvre) / Hervé Lewandowski

ancient greek fibula

Silver fibula (safety pin) Greek, South Italian 4th century BC

Plate Fibula – Greek, 750-700 BC (Archaic). bronze inlaid with gold

A Plate Fibula with Engraved Decoration / Greek / 750-700 BCE / Bronze / 14.5×11.7 cm

Ancient Greek fibula Brooch Bronze, 3rd c BC

greek hellenistic gold hair pin ca 4th-2th cent BC

Αρχαίες Ελληνίδες Φιλόσοφοι και Επιστήμονες

Οι περισσότεροι έχουμε διαστρεβλωμένη εικόνα για τη θέση της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα. Νομίζουμε, γιατί έτσι μας είπαν, ότι οι Ελληνίδες ζούσαν κλεισμένες μέσα στο σπίτι, δίχως καμία συμμετοχή στα κοινά, στην Παιδεία και στις Επιστήμες. Αυτό το μεγάλο ψέμα εύκολα ανατρέπεται. Οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα είχαν όσα δικαιώματα και οι σημερινές, εκτός από πολιτικά (δικαίωμα ψήφου).
Πολλές από αυτές διακρίθηκαν στις επιστήμες ως ισάξιοι φιλόσοφοι των ανδρών συναδέλφων τους. Ακολουθεί ένας ενδεικτικός κατάλογος με Ελληνίδες φιλοσόφους και επιστήμονες της αρχαιότητας.
ΑΒΡΟΤΕΛΕΙΑ: Πυθαγόρεια φιλόσοφος από τον Τάραντα

ΑΓΛΑΟΝΙΚΗ: αναφερόμενη από τον Πλούταρχο ως Αγανίκη (5ος αι. π.Χ.), ήταν μια αρχαία Ελληνίδα αστρονόμος (η πρώτη χρονολογικά γυναίκα αστρονόμος της αρχαίας Ελλάδας) από τη Θεσσαλία. Αναφέρεται πιο συγκεκριμένα ως Αγλαονίκη η Ηγήτορος επειδή ήταν κόρη του ηγέτη («Ηγήτορα» ή «ταγού») των Θεσσαλών. Δεν είναι γνωστό τίποτα από τη ζωή της Αγλαονίκης. Ωστόσο αναφέρεται ότι ήταν διάσημη για την ικανότητά της να προβλέπει τις εκλείψεις Ηλίου με ακρίβεια ώρας, κάτι παρόμοιο δηλαδή με τον περίπου σύγχρονό της Θαλή, πράγμα που προδίνει μια παραπέρα γνώση στη Μαθηματική Αστρονομία σε σχέση με τους Βαβυλώνιους αστρονόμους. Η ίδια, κατά την παράδοση, ισχυριζόταν ότι κατέβαζε από τον ουρανό τη Σελήνη, μία φράση που σχετίζεται με την πρόβλεψη των εκλείψεων Σελήνης, επίσης με ακρίβεια ώρας. Σχετικό σχόλιο υπάρχει στον Απολλόδωρο (Ρόδιον Δ΄ 59). Υπάρχει και η άποψη ότι ήταν μάντιδα και αστρολόγος.
Ο κρατήρας Αγλαονίκη στο νότιο ημισφαίριο της Αφροδίτης, που έχει διάμετρο 64 km, ονομάσθηκε έτσι προς τιμή της αρχαίας αυτής αστρονόμου.

ΑΓΝΟΔΙΚΗ: Η πρώτη γυναικολόγος τον 4ο αιώνα π.Χ ντύθηκε άντρας και κατάφερε να παρακολουθήσει μαθήματα γυναικολογίας. Η αποκάλυψη της πραγματικής της ταυτότητας έγινε τυχαία. Κατηγορήθηκε ότι είχε σχέσεις με τις ασθενείς της και δικάστηκε ως «άνδρας γιατρός που διατηρούσε ερωτικές σχέσεις με τις ασθενείς του». Στη διάρκεια της δίκης και για να υπερασπιστεί τον εαυτό της, αναγκάστηκε να αποκαλύψει την πραγματική της ταυτότητα. Το αποτέλεσμα ήταν να αθωωθεί. Η αθώωση μάλιστα δημιούργησε «δεδικασμένο» και παράλληλα αλλαγή του νόμου που επέτρεπε πλέον και στις γυναίκες να ασκούν την Ιατρική.

ΑΙΘΡΑ: Μέσα από την άχλη της ιστορίας ξεπροβάλει η μυθική μορφή της Αίθρας, κόρης του βασιλιά της Τροιζήνος Πιτθέα και μάνας του Θησέως, με μία άλλη ιδιότητα άγνωστη στους πολλούς. Την ιδιότητα της δασκάλας της αριθμητικής (λογιστικής) δίδασκε τους νέους με τη χρήση άβακα και συμβόλων (κρητικοκομυκηναϊκό σύστημα) ήδη από τον 10 αι. π.Χ

ΑΞΙΟΘΕΑ: (4ος π.Χ. αιώνας). Μαθήτρια της ακαδημίας του Πλάτωνος. Ήλθε στην Αθήνα από την Πελοποννησιακή πόλη Φλιούντα. Δίδαξε μαθηματικά και φυσική στην Κόρινθο και την Αθήνα.

ΑΡΕΤΗ η Κυρηνεία: Κόρη του Αριστίππου, ιδρυτού της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής, η Αρετή (συναντάται και ως Αρήτη) σπούδασε στην ακαδημία του Πλάτωνος. Δίδαξεμαθηματικά, φυσική και ηθική φιλοσοφία στην Αττική και έγγραψε σαράντα τουλάχιστον βιβλία, τουλάχιστον δύο από τα οποία ήταν πραγματείες για τα μαθηματικά. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στην διεύθυνσι της Σχολής. Χαρακτηριστικό είναι ότι ανάμεσα στους μαθητές της συγκαταλέγονταν και 100 περίπου φιλόσοφοι. Ο John Morans στο βιβλίο του “Women in Science” αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε : Το μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, την πέννα του Αριστίππου, την ψυχή του Σωκράτους και την γλώσσα του Ομήρου.

ΑΡΙΓΝΩΤΗ: Φιλόσοφος, συγγραφέας, μαθηματικός από την Σάμο. Ο Πορφύριος την αναφέρει ως θυγατέρα του Πυθαγόρου. Η Αριγνώτη έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα και μαθηματικό βιβλίο με τίτλο «ΠΕΡΙ ΑΡΙΘΜΩΝ» που χάθηκε.

ΒΙΤΑΛΗ: κόρη της Δαμούς και εγγονή του Πυθαγόρου. Γνώστρια των πυθαγόρειων μαθηματικών. Η Δαμώ προτού πεθάνει της εμπιστεύτηκε τα «υπομνήματα», δηλαδή τα φιλοσοφικά κείμενα του πατέρα της.

ΔΑΜΩ: Θυγατέρα του Πυθαγόρου και της Θεανούς δίδαξε τα πυθαγόρεια δόγματα στην Σχολή του Κρότωνος. Μετά την διάλυσι της Σχολής, η Δαμώ, στην οποία ο Πυθαγόρας είχε εμπιστευτεί τα γραπτά του έργα, με την ρητή εντολή να μην τα ανακοινώσει σε αμύητους, κατέφυγε στην Αθήνα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τήρησε την παραγγελία του πατέρα της. Αργότερα όμως δημοσίευσε μόνο την γεωμετρική διδασκαλία του Πυθαγόρου, με την βοήθεια του Φιλολάου και του Θυμαρίδα. Η έκδοσι αυτή, που είχε (σύμφωνα με τον Ιάμβλιχο) τον τίτλο «Η ΠΡΟΣ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ». Ήταν μία γεωμετρία ανωτέρου επιπέδου. Κατά τον Γέμινο, η κατασκευή του κανονικού τετραέδρου και η κατασκευή του κύβου οφείλονται στην Δαμώ. Η Δαμώ απέκτησε μία κόρη την Βιτάλη.

ΔΕΙΝΩ: Γυναίκα του Βροντίνου. Μαθήτρια και πεθερά του Πυθαγόρου, γνώστρια της αριθμοσοφίας. Μελέτησε τους ελλιπείς αριθμούς. Ένας αριθμός λέγεται ελλιπής, όταν οι γνήσιοι διαιρέτες του (δηλαδή οι διαιρέτες εκτός του εαυτού του), αν προστεθούν δίνουν άθροισμα μικρότερο του ιδίου του αριθμού. Έτσι ο αριθμός 8 είναι ελλιπής γιατί 1+2+4=7

ΠΟΛΥΓΝΩΤΗ (7ος – 6ος π.Χ. αιώνας) Ο ιστορικός Λόβων ο Αργείος αναφέρει την Πολυγνώτη ως σύντροφο και μαθήτρια του Θαλού. Γνώστρια πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων, λέγεται (μαρτυρία Βιτρουβίου), πως και αυτή συντέλεσε στην απλούστευση των αριθμητικών συμβόλων με την εισαγωγή της αρχής της ακροφωνίας, δηλαδή με την εισαγωγή αλφαβητικών γραμμάτων που αντιστοιχούσαν το καθένα σε το καθένα στο αρχικό γράμμα του ονόματος του αριθμού. Έτσι το Δ αρχικό του ΔΕΚΑ, παριστάνει τον αριθμό 10. Το Χ, αρχικό του ΧΙΛΙΑ παριστάνει τον αριθμό 1000 κοκ Κατά τον Βιτρούβιο η Πολυγνώτη διετύπωσε και απέδειξε πρώτη την πρόταση «ΕΝ ΚΥΚΛΩ Η ΕΝ ΤΩ ΗΜΙΚΥΚΛΙΩ ΓΩΝΙΑ ΟΡΘΗ ΕΣΤΙΝ»

ΛΑΣΘΕΝΕΙΑ (4ος π.Χ. αιώνας). Η Λασθενία από την Αρκαδία είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου.

Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας:«ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ».

πηγή 

πηγή2