Η στήλη του Ιουστινιανού στην Κωνσταντινούπολη

Η στήλη του Ιουστινιανού ήταν μνημειακή στήλη η οποία ανεγέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 543 από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α´ ως θριαμβευτικό μνημείο των νικηφόρων πολέμων του. Βρισκόταν στη δυτική πλευρά της πλατείας του Αυγουσταίου, μεταξύ της Αγίας Σοφίας και του Μεγάλου Παλατιού, και παρέμεινε άθικτο έως τον 16ο αιώνα όταν και κατεδαφίστηκε από τους Οθωμανούς.

Αναπαράσταση του 1912 της στήλης του Ιουστινιανού Α´. Η απεικόνιση της ελλικοειδούς διακόσμησης θεωρείται λανθασμένη

Η στήλη ήταν τόσο ψηλή όσο και ο τρούλος της Μεγάλης Εκκλησίας της Αγίας Σοφίας και ήταν επενδεδυμένη με μπρούτζο. Στην κορυφή υπήρχε το άγαλμα του Ιουστινιανού Α΄ που κρατούσε στο χέρι σφαίρα με σταυρό, σύμβολο της Βασιλείας του Σταυρού σε Ανατολή και Δύση ενώ με το άλλο χέρι έδειχνε την Ανατολή. Στο κεφάλι του φορούσε την «τούφα» σύμφωνα με ιστορικούς, καπέλο περσικής καταγωγής στολισμένο με φτερά παγωνιού. Όταν το καπέλο του αγάλματος έπεσε επί της βασιλείας του Θεόφιλου (828-842) και αναγκάστηκαν να το ξαναβάλουν στη θέση του, διοργανώθηκε μια πρωτότυπη ακροβατική επιχείρηση. Έδεσαν ένα σχοινί από τον τρούλο της Αγίας Σοφίας και με βέλος κάρφωσαν την άλλη άκρη του στην κορυφή της στήλης. Πάνω στο σχοινί ισορρόπησε ένας ακροβάτης ο οποίος μετέφερε το καπέλο και το επανατοποθέτησε στο κεφάλι του αγάλματος. Ο βασιλιάς εντυπωσιάστηκε και τον αντάμειψε με εκατό χρυσά νομίσματα για την γενναιότητά του. (και δικαίως!)

Αναπαράσταση του 1430 του Κυριάκου Αγκωνίτη σχετικά με το πως ήταν το άγαλμα του Ιουστινιανού στην κορυφή, με τις επιγραφές με λατινικούς χαρακτήρες FON THEO DOSI και GLORIAE PERENIS

Οι στήλες των αυτοκρατόρων θεωρούνταν φυλαχτά για την πόλη και η παραμικρή καταστροφή τους λαμβανόταν ως κακός οιωνός και γρουσουζιά. Έτσι μέχρι την επιδομή των Σταυροφόρων οι Αυτοκράτορες μεριμνούσαν επισταμένως για την συντήρησή τους που θύμιζε σε όλους το μεγαλείο των Βυζαντινών. Για τον ίδιο λόγο οι Οθωμανοί κατεδάφισαν τη στήλη. Είχε διαδοθεί η φήμη οτι όσο η στήλη στεκόταν ,τόσο ο Χριστιανισμός θα αντιστεκόταν στο Ισλάμ. Έτσι οι εξίσου προληπτικοί Οθωμανοί την κατέστρεψαν . Ο Πέτρος Γύλλιος (Petrus Gyllius), Γάλλος ιστορικός ο οποίος ζούσε στην Κωνσταντινούπολη κατά την δεκαετία του 1540, ανέφερε πως τα απομεινάρια του ορειχάλκινου αγάλματος οι Οθωμανοί τα έλιωσαν προκειμένου να δημιουργήσουν κανονόμπαλες, ωστόσο πριν το λιώσιμο τους αναφέρει πως έχοντας δεί από κοντά τα τμήματα αυτά, το πόδι του Ιουστινιανού ξεπερνούσε το ύψος του, ενώ η μύτη του Ιουστινιανού όπως και οι οπλές του αλόγου είχαν ύψος 9 ιντσών (περίπου 22 εκατοστά).