Το σπερβέρι

Πολύχρωμο κεντητό σπερβέρι με φυτικά θέματα, ανθοδοχεία και παγώνια, ένα από τα λίγα σωζόμενα πλήρη δείγματα του είδους. Ρόδος, 17ος-18ος αι. Ύψος 4 μ., περίμετρος της κάτω παρυφής 10 μ. Δωρεά Eλένης Σταθάτου (ΓΕ 7650) πηγη

Το σπερβέρι είναι ένας χορός της Ρόδου και των Δωδεκανήσων που είναι πολύ γνωστός στους χορευτές των παραδοσιακών συγκροτημάτων. Λίγοι όμως ξέρουν οτι συνδέεται με την προετοιμασία της νυφικής παστάδας…

2011er5850_jpg_l — Σπάραγμα απο σπερβέρι της Κω απο το V&A Museum πηγη

Όπως μας γράφει ο Α. Βρόντης, «Το σπερβέρι είναι ένα είδος κουνουπιέρας από φαντό πανί με κεντήματα ωραία στο εμπρός μέρος όπου είναι το άνοιγμα και προπάντων στις πόρτες. Η τελετή του στολίσματος του σπερβεριού γίνεται με περισσοτέραν διάθεση στην Ασκληπιό. Σαν ποκρεμάσουν το σπερβέρι πάει απ’ έξω που το κρεβάτι, πάνω στον πάγκο, ένας γέρος και μια γρηά και σκεπασμένοι τάχα μ’ ένα ψιλό σεντόνι κάμνουν αναπαράσταση των όσων μέλλουν να εξελιχθούν στο νυφικό κρεβάτι. Ο κανακιστής στην Κρεμαστή την ώρα που κρεμούν το σπερβέρι τραγουδά: «Εστολίστην το σπερβέρι, λάμπει σαν το περιστέρι…». Στο τέλος κάθε στροφής για να ξεκουραστεί ο κανακιστής φωνάζει: «Κάνετε Μοναχικό, νά ‘ρτη στον νου μου τι να πω». Κι οι νέοι χορεύουν τον Μοναχικό, ένα είδος χορού που έχει τις κινήσεις της Σούστας αλλά τον χορεύουν ένας ένας.» πηγη

Τμήμα από σπερβέρι με πολύχρωμα πουλιά, γλάστρες, λιοντάρια και δικέφαλους αετούς να πλαισιώνουν το κεντρικό άνοιγμα, και κατακόρυφες σειρές από γλάστρες, πλαισιωμένες από φυλλοειδή θέματα, να στολίζουν τα πλαϊνά φύλλα, σε αυστηρή εναλλαγή κόκκινου και πράσινου χρώματος. Ρόδος, 18ος αι. 2,95×3,20 μ. (ΓΕ 6597) πηγη

Το σπερβέρι λοιπόν, το είχε υφάνει η νύφη στον αργαλειό και μετά το κεντούσε και προοριζόταν για να στολίσει το κρεβάτι του γάμου. Το έπαιρναν δυο- τρεις κόρες ή παλικάρια για να το στολίσουν. Έπρεπε να το στολίσουν και να το κατεβάσουν εφτά φορές, ενώ τα όργανα έπαιζαν και οι τραγουδιστάδες τραγουδούσαν:

Να ‘ν’ η ώρα η καλή κι’ η ώρα του Χριστού,

ώρα του Χριστού και της Παναγιάς.

Κι’ ο Χριστός περνά και παντού ρωτά:

-Που ‘ν’ ο νιός παστός, να τον δω και ‘γω;

Να τον δω και ‘γω να του ευχηθώ,

Με πολλές ευχές για πολλές χαρές…

Σπερβέρι με θέματα κεντημένα με πολύχρωμα μετάξια: φυτικές συνθέσεις, ανθοδοχεία και παγώνια. Ρόδος, 17ος-18ος αι. Ύψος 3,16 μ., μεγ. πλάτος 3,06 μ. (ΓΕ 6595) πηγη

Σπερβέρι
Εστολί-, βρ’ αμάν-αμάν-αμάν, εστολίσαν το σπερβέρι
Εστολίσαν το σπερβέρι, άσπρο σαν το περιστέρι
Γύρω τριγύ-, βρ’ αμάν-αμάν-αμάν, γύρω τριγύρω κεντητό
Γύρω τριγύρω κεντητό, στη μέση έχει το σταυρό
Στη μέση έ-, βρ’ αμάν-αμάν-αμάν, στη μέση έχει το σταυρό
Στη μέση έχει το σταυρό και στην κορφή χρυσόν αητό
Στη Βενετιά, βρ’ αμάν-αμάν-αμάν, στη Βενετιά το υφάνασι
Στη Βενετιά το υφάνασι, στην Πόλη το κεντήσασι
Στη Ρόδο το, βρ’ αμάν-αμάν-αμάν, στη Ρόδο το στολίσασι
Στη Ρόδο το στολίσασι, παπάδες το βλοήσασι